Tłumaczenie automatyczne nazywane również tłumaczeniem maszynowym (po niemiecku maschinelle Übersetzung) to dziedzina lingwistyki komputerowej, której zadaniem jest tworzenie i wdrażanie algorytmów, służących do tłumaczenia tekstów pisanych (rzadziej mówionych) z jednego naturalnego języka (np. niemieckiego) na inny (np. na polski).
W siedemnastym wieku podjęto pierwsze próby stworzenia podstaw teoretycznych dla tłumaczy maszynowych, jednak z oczywistych względów brak było możliwości realizacji tych zamierzeń. Wraz z rozwojem różnych technologii, a w szczególności komputerów możliwe stało się ponowne podjęcie tematu. Tłumaczenie maszynowe zaczęło stawiać pierwsze kroki. Pierwsza maszyna tłumacząca powstała na początku lat trzydziestych XX w.
Do głównych metod tłumaczenia automatycznego (w tym tłumaczenia niemieckiego) zalicza się (w kolejności od najbardziej podstawowych po najbardziej zaawansowane):
- system tłumaczenia bezpośredniego – w systemie tym jednostki leksykalne tekstu źródłowego zostają wymienione bezpośrednio na tekst języka docelowego. W programie zawarte są jednostki leksykalne, które odpowiadają sobie wzajemnie. Tak przetłumaczony tekst możliwy jest to przyjęcia tylko w przypadku języków, które są ze sobą blisko spokrewnione.
- system przekładu składniowego – pozwala zanalizować składnię tekstu. Wynik analizy przedstawiony zostaje w postaci drzewa składników do drzewa składników zastosowane zostają określone zasady transferowe.
- system oparty o powierzchniowy transfer semantyczny – uwzględnia właściwości składni oraz w pewnej mierze także właściwości znaczenia. Realizacja odbywa się przez stopniowe dodawanie do drzewa struktury składniowej informacji uzupełniających, na przykład atrybutów semantycznych.
- system międzyjęzykowy – opiera się o język uniwersalny, który reprezentuje znaczenie (czyli o tak zwaną interlingwę); interlingwa jest niezależna od języków naturalnych, które zawiera system. I tak tłumaczenie przebiega dwuetapowo w następujący sposób: najpierw tłumaczony jest język źródłowy (np. niemiecki) na interlingwę, a w drugim kroku interlingwa tłumaczona jest na język docelowy (np. polski).
- przekład statystyczny – jest to przekład, który opiera się na ogromnych korpusach (tekstach zawartych w bazach danych), które zostały już kiedyś przetłumaczone przez żywych tłumaczy (np. tłumaczy niemieckiego). Dla określonej jednostki tekstu (frazy, zdania, akapitu) wyszukuje się najbardziej zbliżonego kontekstowo odpowiednika w języku docelowym. Stopień bliskości obliczany jest na bazie kolokacji jednostek leksykalnych w dostępnym korpusie. Dość dobre wyniki odnotowują tutaj duże wyszukiwarki internetowe, które w swych zasobach mają zebrane ogromne ilości tekstów (czyli korpusów).
- tłumaczenie w oparciu o przykłady – również bazuje na tłumaczeniach, wykonanych już przez żywych tłumaczy (np. tłumaczy niemieckiego). Oprogramowanie wyszukuje w zebranym korpusie dla określonej jednostki wyjściowej przykładu, który jest najbardziej zbliżony do poszukiwanego.
A na deser przykład tłumaczenia maszynowego z języka niemieckiego na język polski. Przykład pochodzi ze strony dostawcy, który reklamuje swój produkt jako „Prawdopodobnie najlepszy tłumacz online”. Naszym zdaniem najlepszy tłumacz online produkuje bełkot i nie dorasta jeszcze do pięt człowiekowi.
Tekst źródłowy:
Der Brieftaubenzüchter Andreas hat viele Reisetiere in seinem Schlag. Eines Tages ging Helga, die Frau des Züchters, in den Schlag und rief entsetzt: "Der Marder hat all deine Jungtauben erwürgt!" Andreas rief zurück: "Schwamm drüber, ich habe mir einen Papagei gekauft."
Tłumaczenie automatyczne z niemieckiego na polski:
The Pigeon hodowcy Andreas podróży ma wiele zwierząt w jego skoku. Jeden dzień był Helga, żona hodowcy, w przerażonym wstrząs i zawołał: "W szop ma wszystkie swoje strangles młode gołębie!" Andreas nazwie powrót: "forget it, I've kupił sobie papugą".
A oto jak z tekstem tym poradził sobie człowiek, tłumacz niemieckiego:
Hodowca gołębi pocztowych Andreas ma dużo gołębi lotowych w swoim gołębniku. Pewnego dnia Helga, jego żona weszła do gołębnika i krzyknęła z przerażeniem: „Kuna zadusiła wszystkie twoje gołębie młode!” Andreas odkrzyknął: „Nieważne, kupiłem sobie papugę”.
Licencja: Creative Commons
