Ergonomia, ochrona pracy i BHP

Ochrona pracy.

Pojęcie ochrony pracy wiąże się z okresem rewolucji przemysłowej w ramach walki o poprawę warunków pracy robotników, młodocianych oraz kobiet. Ochrona pracy obejmuje:

* prawo pracy,
* ochronę kobiet w pracy,
* ochronę pracy młodocianych,
* bezpieczeństwo i higienę pracy,
* maksymalny czas pracy,
* minimalne wynagrodzenie za pracę,
* pracę w godzinach nocnych,
* płatne urlopy wypoczynkowe,
* ubezpieczenia społeczne, odszkodowania za wypadki,
* podnoszenie kwalifikacji,
* prawo zrzeszania się,
* leczenie chorób zawodowych,
* zapobieganie szkodliwościom i uciążliwościom w pracy itp.

Zatem ochrona pracy to normy prawne, działalność badawcza, organizacja pracy i środki techniczne, które kształtują warunki pracy. Zakład pracy w ramach ochrony pracy zabezpiecza pracowników przed czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi w środowisku pracy tzn. wypadkami, chorobami zawodowymi, uciążliwościami. Cel jaki chce osiągnąć ochrona pracy to umożliwienie regeneracji utraconych sił biologicznych pracownikom również poza pracą.

Bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP).

Definicja ochrony pracy zawiera w sobie węższe pojęcie bezpieczeństwa i higieny pracy. Bezpieczeństwo i higiena pracy zgodnie z polską normą (PN - N – 18001) dotyczącą wymagań systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy to stan warunków oraz organizacji pracy jak również zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami środowiska pracy. BHP nie obejmuje zatem ochrony prawa do urlopu, wynagrodzenia, norm czasu pracy czy też pracy młodocianych, czym z kolei zajmuje się szerzej pojęta ochrona pracy.

Bezpieczeństwo i higiena pracy ma ścisły związek z wymaganiami prawnymi, które podlegają kontroli, a ich nieprzestrzeganie jest obwarowane sankcjami karnymi. Przepisy regulujące ten zakres są zawarte w Kodeksie Pracy oraz w ustawach i rozporządzeniach szczegółowych. Obejmują one obszary takie jak szkolenia wstępne i okresowe BHP, pracę służby BHP czy ogólne warunki BHP. Obowiązki w tym zakresie obciążają każdego pracodawcę, bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników. Pracodawca może próbować zrealizować wymagania prawne samodzielnie, lecz w praktyce przedsiębiorcy często decydują się na zlecenie tej części obowiązków zewnętrznym firmom świadczącym usługi BHP.

Ergonomia.

Ergonomia podejmuje działanie w kierunku kształtowania takich warunków pracy by chroniły pracownika przed przedwczesną utratą sił biologicznych, w następstwie pracy oraz warunków regeneracji tych sił w czasie pracy. Ergonomia nie tylko zabezpiecza pracujących przed wypadkami, czy chorobami zawodowymi, ale przede wszystkim przed czynnikami uciążliwymi i niebezpiecznymi nawet tam, gdzie nie są przekroczone ich najwyższe dopuszczalne normy, a więc gdy nie stanowią bezpośrednio zagrożenia utratą zdrowia lub życia. Ergonomia uwzględnia aspekty fizjologiczne, psychologiczne pracy oraz socjologiczne i pedagogiczne.

Podsumowanie.

Wszystkie trzy omawiane dziedziny zainteresowań posiadają wspólny cel, a mianowicie optymalne dostosowanie materialnych warunków pracy do możliwości psychofizycznych człowieka wykonującego daną pracę. Jednakże ergonomia pojawia się znacznie wcześniej niż pozostałe dziedziny, ponieważ podejmuje działanie w fazie projektowania, poprzez kształtowanie warunków pracy, aby sama praca nie powodowała uciążliwości. Zgodnie z zasadami ergonomii, optymalnie dostosowane warunki na stanowisku pracy, eliminujące lub zmniejszające uciążliwości, przyczyniają się do dobrego samopoczucia oraz zadowolenia pracownika a także podnoszą jego wydajność. Kolejną ważną kwestią jest możliwość kierowania uwagi na zagrożenia zwykle niemożliwe do zauważenia ze względu na zmęczenie lub lęk przed utratą zdrowia.

O ile bezpieczeństwo i higiena pracy zajmuje się kształtowaniem warunków zagrażających życiu i zdrowiu, o tyle ochrona pracy obejmuje znacznie szerszy zakres. Poza tym bezpieczeństwo i higiena pracy egzekwuje przepisy i zasady ustalone przez ochronę pracy, poprzez stosowanie minimum ochrony pracy niezbędnego do zabezpieczenia osoby wykonującej pracę przed zagrożeniami dla życia i zdrowia. BHP oraz ochrona pracy posługują się normami najwyższego dopuszczalnego stężenia czynników uciążliwych, co odmiennie jest postrzegane przez ergonomię gdzie przedmiotem zainteresowań są również czynniki o natężeniu nie przekraczającym powyższych norm, a powodujące uciążliwość warunków pracy. Ergonomia zatem podejmuje działania również w przypadkach, gdy minimalnie oddziałujące czynniki zaburzają chociażby krótkotrwale funkcjonowanie poszczególnych narządów.

Podsumowując możemy wyodrębnić zachodzące związki pomiędzy omawianymi zagadnieniami:

* ochrona pracy jest powiązana z BHP na wielu płaszczyznach,
* ergonomia zapobiega zagrożeniom znacznie wcześniej niż BHP i ochrona pracy, nawet w sytuacji gdy warunki nie powodują zagrożenia utraty zdrowia lub życia, a są uciążliwe pomimo nie przekraczania wartości norm dopuszczalnego stężenia,
* cele ochrony pracy i BHP są zbliżone, natomiast ergonomia ma szersze cele,
* działania ergonomii nie są określone przepisami prawnymi dotyczącymi bezpośrednio ergonomii.

Powiązania pomiędzy ochroną pracy, bezpieczeństwem i higieną pracy oraz ergonomią nie są jednoznaczne, a przestawione powyżej zależności stanowią próbę usystematyzowanego ujęcia tych dziedzin zainteresowań, które niewątpliwie są sobie bardzo bliskie rozpatrując warunki pracy i układ – człowiek - praca.