Na maturze pisemnej z języka polskiego często spotykamy tematy, w których pojawia się polecenie "porównaj". Można porównywać wizje, obrazy, toposy zawarte w wierszu czy prozie. Jak postępować w przypadku takiego tematu? Oto kilka wskazówek:
1. Analiza porównawcza musi być równoległa
Co to oznacza w praktyce? To znaczy, że nie można opisywać najpierw jednego tekstu, później drugiego,a na końcu podsumować, porównać własne obserwacje. Taki sposób porównywania nie jest zbyt dobry. Lepiej równolegle opracowywać, obserwować kolejne elementy w obydwu tekstach. Jeżeli są one poetyckie, warto zwrócić uwagę na tytuły, kolejne strofy, ustyowanie podmiotu lirycznego, długość wierszy. Jeżeli teksty są różnorodne (wiersz i proza) porównujemy ze sobą cząstki składowe strofa- akapit.
2. Zbierz podstawowe informacje
Jak je ustalić? Musimy wiedzieć czego szukamy. O tym informuje nas temat maturalny: wizje śmierci, poglądy autorów na jakąś kwestię, poetycki obrazy miłości, czy definicje piękna. Teraz pytanie gdzie tego szukamy? Zazwyczaj sa dwa teksty, więc trzeba je nazwać: czy to proza czy wiersz. Jeżeli znamy gatunki to je nazywamy. Wiadomo, że jeśli teksty są różnymi gatunkami, to z tego mogą wynikać dalsze znaczenia: w prozie autor swoją wizję może przedstawiać realistycznie, a w poezji za pomocą chwytów poetyckich itd. Następnie piszemy to co wiemy od razu. Możemy wspomnieć na temat epoki, nurtu, poety. Są to informacje powszechnie znane, choć czasem nie wynikają z utworu.
3. Odpowiedz na kilka istotnych pytań
- tytuły: odnieś je w kontekście do tematu, o czym świadczy ich porównanie?
- podpisy, dedykacje- co mają wspólnego z tematem?
- czy teksty prowadzą dialog? Czy mamy do czynienia z aluzją literacką, polemiką, nawiązaniem, czy są zestawione tylko ze względu na podobieństwo tematu?
- kto mówi w utworach? Jedna osoba czy więcej?
- do kogo mówi? Jacy są adresaci wypowiedzi?
- co mówią? Jakie interesujące kwestie poruszają osoby mówiące w kontekście do tematu pracy?
- sformułuj te kwestie- jakie są podobieństwa i różnice w sposobie ich ujęcia?
4. Podsumowanie.
W końcowej części pracy zawieramy krótką syntezę, podobieństw i różnic podanych tekstów. Można wprowadzić własną opinię na wiodący temat. Jeżeli w trakcie porównywania skojarzą się nam jakieś typowe terminy czy cechy dla epoki, wskażmy je w tekście, udowodnijmy cytatem, opiszmy ich funkcję. Tego typu zabiegi na pewno wpłyną na jakość wypracowania, a tym samym na większa ilość punktów.
1. Analiza porównawcza musi być równoległa
Co to oznacza w praktyce? To znaczy, że nie można opisywać najpierw jednego tekstu, później drugiego,a na końcu podsumować, porównać własne obserwacje. Taki sposób porównywania nie jest zbyt dobry. Lepiej równolegle opracowywać, obserwować kolejne elementy w obydwu tekstach. Jeżeli są one poetyckie, warto zwrócić uwagę na tytuły, kolejne strofy, ustyowanie podmiotu lirycznego, długość wierszy. Jeżeli teksty są różnorodne (wiersz i proza) porównujemy ze sobą cząstki składowe strofa- akapit.
2. Zbierz podstawowe informacje
Jak je ustalić? Musimy wiedzieć czego szukamy. O tym informuje nas temat maturalny: wizje śmierci, poglądy autorów na jakąś kwestię, poetycki obrazy miłości, czy definicje piękna. Teraz pytanie gdzie tego szukamy? Zazwyczaj sa dwa teksty, więc trzeba je nazwać: czy to proza czy wiersz. Jeżeli znamy gatunki to je nazywamy. Wiadomo, że jeśli teksty są różnymi gatunkami, to z tego mogą wynikać dalsze znaczenia: w prozie autor swoją wizję może przedstawiać realistycznie, a w poezji za pomocą chwytów poetyckich itd. Następnie piszemy to co wiemy od razu. Możemy wspomnieć na temat epoki, nurtu, poety. Są to informacje powszechnie znane, choć czasem nie wynikają z utworu.
3. Odpowiedz na kilka istotnych pytań
- tytuły: odnieś je w kontekście do tematu, o czym świadczy ich porównanie?
- podpisy, dedykacje- co mają wspólnego z tematem?
- czy teksty prowadzą dialog? Czy mamy do czynienia z aluzją literacką, polemiką, nawiązaniem, czy są zestawione tylko ze względu na podobieństwo tematu?
- kto mówi w utworach? Jedna osoba czy więcej?
- do kogo mówi? Jacy są adresaci wypowiedzi?
- co mówią? Jakie interesujące kwestie poruszają osoby mówiące w kontekście do tematu pracy?
- sformułuj te kwestie- jakie są podobieństwa i różnice w sposobie ich ujęcia?
4. Podsumowanie.
W końcowej części pracy zawieramy krótką syntezę, podobieństw i różnic podanych tekstów. Można wprowadzić własną opinię na wiodący temat. Jeżeli w trakcie porównywania skojarzą się nam jakieś typowe terminy czy cechy dla epoki, wskażmy je w tekście, udowodnijmy cytatem, opiszmy ich funkcję. Tego typu zabiegi na pewno wpłyną na jakość wypracowania, a tym samym na większa ilość punktów.
Licencja: Creative Commons
