Wiele osób wyraża obawy zarówno ekonomiczne i polityczne, jak i te związane z bezpieczeństwem narodowym. Jest to zresztą współcześnie stanowisko ogromnie upolitycznione, dzisiaj, kiedy wiele ugrupowań i partii prawicowych próbuje przejąć lub utrzymać władze przez poszukiwanie "wspólnego wroga" lub zagrożenia w obronie przed którym można się zjednoczyć.
Również w Polsce przepisy dotyczące legalizacji pobytu i legalizacji pracy oraz te dotyczące uchodźców i osób objętych ochroną, są bardzo restrykcyjne. Państwo stara się jednocześnie znaleźć pracowników zagranicznych w zawodach, w których w Polsce ich brakuje, jak i nie pozwalać nikomu z zewnątrz łatwo w Polsce przebywać. Również nastawienie społeczne nie zawsze jest pozytywne wobec imigrantów. Poprzednie uprzedzenia wobec muzułmanów (przyjadą zabrać "nasze" kobiety) mieszają się z uprzedzeniami wobec Ukraińców ( którzy "przyjeżdżają zabrać nam miejsca pracy" i "żyje im się w Polsce lepiej niż Polakom". Nawet niedawna inwazja Rosji na Ukrainę, chociaż wzbudziła masę dobrych uczynków, solidarności i pomocy, nie była w stanie tych uprzedzeń wyplenić.
Stojąc jednak na stanowisku, że nie ma ludzi nielegalnych, warto pomagać i promować wiedzę o tym jak wygląda tzw. legalizacja obcokrajowców w Polsce.
W toku mojej pracy wielokrotnie spotykam się z ludźmi zadającymi mi pytania jak uzyskać kartę pobytu, jak zalegalizować pobyt w Polsce, jak pracować w Polsce legalnie, jak dowiedzieć się czy ich aktualny pobyt w Polsce jest legalny itp. Często rozmawiam z osobami, które same nie wiedzą jaki jest ich prawny status w kraju. Jeszcze częściej z takimi, które mają jakąś wiedzę, ale na tyle małą, że mieszają ją z plotkami i brakiem znajomości przepisów.
Jakie mam więc porady dla obcokrajowców, którzy chcą zamieszkać w Polsce i dl wszystkich, którzy już tu są i chcą zalegalizować swój pobyt lub pracę?
Po pierwsze, zadbaj o znajomość przepisów.
Jeśli znasz język polski, zapoznaj się z aktualnym stanem prawa dotyczącego obcokrajowców w Polsce (są to teraz przede wszystkim Ustawa o cudzoziemcach i Specustawy ukraińska i dot. COVID19). Jeśli nie znasz języka, poproś o pomoc znajomego (ale upewnij się że rozumie język prawny, którym napisane są przepisy) lub profesjonalistę.
Następnie zapoznaj się z treścią stron urzędów w twoim województwie. Jeśli to potrzebne, zadzwoń na infolinię lub uzyskaj informację osobiście.
Po drugie, najważniejszy jest legalny pobyt.
Żeby móc wnioskować o dalsze dokumenty pobytowe lub zezwolenie na pracę, musisz w danym momencie być w Polsce legalnie.
Jeżeli wjechałeś do kraju legalnie, zadbaj o to, żeby przedłużyć legalność swojego pobytu, zanim twoje prawo do przebywania w Rzeczypospolitej Polskiej wygaśnie. Jeżeli jesteś w kraju legalnie na podstawie specustawy, pamiętaj żeby być na bieżąco ze zmianami w jej przepisach i żeby wiedzieć jak długo będzie ona jeszcze obowiązywać. Jeżeli twój legalny pobyt się kończy i masz taką możliwość, złóż wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy (lub rezydenta UE, lub stały, jeśli masz do nich prawo).
Jeżeli przybyłeś do Polski nielegalnie, lub nielegalnie tu przebywasz, jak najszybciej poszukaj organizacji lub prawnika, którzy mogą pomóc ci w zalegalizowaniu statusu w Polsce. Szukaj wśród organizacji pomagających osobom z Twojego kraju lub wśród takich, które pomagają uchodźcom.
Po trzecie, zawsze myśl o przyszłości.
Nawet jeśli na dany moment masz wszystkie niezbędne dokumenty, zadbaj o to, żebyś mógł uzyskać kolejne zezwolenia. Wypełniaj warunki związane z zezwoleniem na pobyt czasowy (zawiadamiaj urząd o zmianach w swojej sytuacji, w okolicznościach, które były bazą udzielenia zezwolenia i o zmianie miejsca zamieszkania), a szczególnie zezwoleniem na pobyt czasowy i pracę (po zakończeniu pracy u pracodawcy “na którego” dostałeś zezwolenie musisz jak najszybciej wysłać do urzędu informację o tym fakcie, tak samo przy zmianie warunków na jakich u niego pracujesz).
Wielu osobom wydaje się, że jeśli dostały pierwsze zezwolenie to “jakoś to będzie” i z kolejnymi będzie łatwiej, ale to nie zawsze prawda. Często urzędy nie wydają następnych zezwoleń, jeśli podejrzewają, że cudzoziemiec złamał warunki pierwszego, np. kiedy nie powiadomił o ustaniu zatrudnienia lub nie zarabiał tyle ile zadeklarował we wniosku. Osobom pracującym w Polsce nielegalnie i nieodprowadzającym podatków bardzo często zdarza się odmowa wydania kolejnego zezwolenia.
Pamiętajcie, sytuacje beznadziejne są bardzo rzadkie, praktycznie zawsze jest jakaś możliwość działania. Nie traćcie nadziei i pamiętajcie o powyższych wskazówkach.
Autorka: Joanna Filipczak-Zaród, magfin.pl
