Czym jest BIK?
BIK, czyli Biuro Informacji Kredytowej jest instytucją powołaną do życia na podstawie art. 105 ust. 4 Prawa Bankowego. BIK jest upoważnione do przetwarzania danych objętych tajemnicą bankową, aby wspierać banki i SKOK-i w zakresie oceny zdolności kredytowej ich klientów. Do BIK-u trafiają wszelkie informacje związane z zaciągniętymi kredytami. Są to dane dotyczące zarówno terminowo spłacanych kredytów, które tworzą pozytywną historię kredytową klienta, jak i dane dotyczące kredytów niespłacanych lub spłacanych z opóźnieniami. Przepisy Prawa Bankowego precyzyjnie wskazują podstawy przekazywania danych do BIK. Regulują również przypadki, w jakich dane te mogą zostać usunięte.
Oferta czyszczenia BIK, proponowana przez firmy działające w branży, w praktyce oznacza złożenie w banku lub w SKOK-u wniosku o usunięcie danych z BIK-u lub wniosku o restrukturyzację kredytu. Zazwyczaj usunięcie danych z BIK-u oznacza wykasowanie nie tylko danych negatywnych, ale również tych pozytywnych, które potwierdzają rzetelne spłacanie kredytów. Pozytywna historia kredytowa przyczynia się do łatwiejszego uzyskania kolejnego kredytu i stanowi niezaprzeczalny atut w relacji z bankami. Nie warto więc z niej rezygnować. Negatywna historia kredytowa obejmuje dane, które najczęściej są niemożliwe do usunięcia, co precyzyjnie określa Prawo Bankowe. Nie ma więc sensu korzystać z oferty pośredników. Znacznie lepiej jest zapoznać się z fundamentalnymi zasadami działania BIK oraz poznać przypadki, kiedy to dane kredytowe mogą być rzeczywiście usunięte. Z wnioskiem o usunięcie danych można wystąpić osobiście do właściwego oddziału Banku lub SKOK-u.
Dane przekazywane do BIK
Do Biura Informacji Kredytowej przekazywane są informacje o kredytach spłacanych terminowo (informacje pozytywne) oraz informacje o kredytach niespłacanych lub spłacanych z opóźnieniami (informacje negatywne). Dotyczą one wszystkich możliwych rachunków kredytowych, jakie były lub nadal są prowadzone przez Banki i SKOK-i.
Najczęściej informacje przetwarzane przez BIK dotyczą:
- kredytów konsumpcyjnych (na zakup towarów, usług lub papierów wartościowych),
- kredytów studenckich i niecelowych,
- kredytów odnawialnych (limit debetowy w ROR, karta kredytowa, karta detaliczna, karta debetowa),
- kredytów mieszkaniowych i pracowniczych,
- kredytów poręczonych.
Przetwarzanie danych przez BIK i jego podstawy
W przypadku zobowiązań spłacanych w sposób terminowy dane są przetwarzane przez BIK od momentu ich przekazania do momentu całkowitej spłaty zobowiązania.
Kredytobiorca może wyrazić zgodę na przetwarzanie jego danych już po spłacie kredytu. W takim przypadku dane te stanowią podstawę oceny zdolności kredytowej i podstawę analizy ryzyka kredytowego. Potwierdzają również pozytywną historię kredytową klienta. Są dostępne przez okres wskazany w zgodzie lub do chwili odwołania zgody.
W przypadku zobowiązań niespłacanych w sposób terminowy dane są przetwarzane przez BIK przez okres 5 lat. Do przetwarzania danych przez ten czas nie jest wymagana zgoda kredytobiorcy, pod warunkiem łącznego spełnienia następujących przesłanek:
- zwłoka w spłacie zobowiązania była dłuższa niż 60 dni,
- od momentu poinformowania klienta o zamiarze przetwarzania przez banku lub SKOK jego danych, bez jego zgody, minęło co najmniej 30 dni.
Art 105a ust 4 i 5 Prawa Bankowego upoważnia BIK do przetwarzania danych związanych ze zobowiązaniami wszystkich klientów przez okres 12 lat od dnia wygaśnięcia zobowiązania. Dane mogą być przetwarzane przez tak długi okres w celach statystycznych, ale nie mogą być wykorzystywane do oceny zdolności kredytowej klientów. Ponadto przetwarzanie danych w takich wypadkach nie wymaga zgód klientów Banków lub SKOK-ów.
Zgodne z prawem usunięcie danych z BIK
Przepisy prawa bankowego określają 3 przypadki, w których możliwe jest zgodne z prawem usunięcie danych z BIK.
Pierwszy przypadek został uregulowany w art. 105a ust 2 Ustawy Prawo Bankowe. Zgodne z prawem usunięć danych z BIK może nastąpić w razie upływu terminu, na jaki została udzielona zgoda na przetwarzanie danych po wygaśnięciu zobowiązania lub w razie odwołania zgody przez osobę, której dane dotyczą, a więc przez aktualnego lub byłego klienta Banku lub SKOK-u.
Drugi przypadek zgodnego z prawem usunięcia danych z BIK dotyczy upływu pięcioletniego terminu, w jakim banki mogą przetwarzać dane klienta bez jego zgody już po wygaśnięciu zobowiązania.
Trzeci przypadek związany jest z nieprawidłowymi, błędnymi lub omyłkowo wprowadzonymi do systemu BIK danymi.
Brak jakichkolwiek danych kredytowych w bazie BIK oznacza, że z punktu widzenia banku lub SKOK-u klient jest całkowicie anonimowy, a tym samym przysługują mu gorsze warunki kredytowe lub całkowita odmowa przyznania kredytu.
Podmioty, które mogą korygować dane w BIK
Warunkiem dokonania jakiejkolwiek korekty danych jest otrzymanie przez BIK dyspozycji z Banku lub SKOK-u, który uprzednio dane przekazał. Klient musi więc wystąpić do Banku lub SKOK-u z wnioskiem o dokonanie korekty, a podmioty te udzielą właściwej dyspozycji do BIK-u. Czyszczenie BIK jest możliwe jedynie wówczas, kiedy istnieją ku temu odpowiednie podstawy prawne.
Źródła: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. 1997 nr 140 poz. 939), zaradnyfinansowo.pl, www.bik.pl
