Według resortu rolnictwa państwowa ziemia jest wykorzystywana do celów spekulacyjnych, a polscy rolnicy mają zbyt niskie dochody, by móc nabywać ziemię. Biuletyn Informacji Publicznej opublikował projekt ustawy pod nazwą: „O wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw", który wprowadza na 5 lat zakaz sprzedaży państwowej ziemi.
Ziemię rolną będą mogli nabywać tylko rolnicy indywidualni, czyli osoby posiadające kwalifikacje rolnicze, osobiście pracujące w gospodarstwie rolnym, prowadzące gospodarstwo do 300 hektarów, które mieszkają w danej gminie co najmniej od 5 lat. Wyjątkami od zasady będą osoby bliskie zbywcy, Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego. Prezes Agencji Nieruchomości Rolnych będzie mógł wydać zgodę na nabycie gruntów innym podmiotom, gdy zbywający wykaże, że nie było potencjalnych kupców wśród rolników, nabywca wykorzysta ziemię na prowadzenie działalności rolniczej oraz nie będzie nadmiernej koncentracji ziemi w jednym ręku.
Zadaniem ustawy ma być wyeliminowanie z rynku osób, które ziemię traktują głównie jako lokatę kapitału, w praktyce będzie skutkować paraliżem rynku gruntów rolnych. Uderzy ona w rolników mających ziemię wokół największych miast, którzy żyją z jej stopniowej sprzedaży inwestorom budującym domy jednorodzinne i deweloperom.
Resort rolnictwa zamierza walczyć z procederem nabywania ziemi przez cudzoziemców przy pomocy podstawionych osób, dlatego ziemi nie będzie można sprzedać przez dziesięć lat od zakupu. W wypadku wcześniejszej sprzedaży ziemi Agencja Nieruchomości Rolnych przejmie grunty, wypłacając rolnikowi równowartość pieniężną. Agencji będzie również przysługiwało prawo pierwokupu każdej nieruchomości rolnej (obecnie tylko powyżej 5 hektarów), otrzyma prawo kontroli spółek posiadających grunty rolne i uzyska prawo pierwokupu akcji i udziałów takich spółek (z wyjątkiem giełdowych). W przypadku zmiany wspólnika lub przystąpienia nowego do spółki osobowej, ANR będzie mogła złożyć oświadczenie o nabyciu nieruchomości rolnej należącej do tej spółki.
Sprzedaż gruntów z zasobów Agencji Nieruchomości Rolnych, czyli 1,5 mln ha, zgodnie z nowym projektem będzie zawieszona, jednak ziemię będzie można dzierżawić za wyjątkiem: gruntów odrolnianych, które mają być przeznaczone na cele publiczne np. pod budownictwo mieszkaniowe, centra biznesowe, obiekty sportowe oraz działek do 1 hektara oraz domów i mieszkań.
Na razie wciąż obowiązuje ustawa z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, więc prywatni właściciele ziemi rolnej mogą handlować nią bez ograniczeń. Nowy minister rolnictwa Krzysztof Jurgiel po objęciu stanowiska wstrzymał wszelkie transakcje dotyczące państwowej ziemi znajdującej się w zasobach Agencji Nieruchomości Rolnych, kontynuowane będą transakcje na zaawansowanym etapie, w których doszło już do sporządzenia wycen. W rękach Agencji jest ok. 96 tys. ha gruntów, z czego 66 tys. ha znajduje się w granicach administracyjnych miast.
Wiceminister Zbigniew Babalski zaznaczył, że: "Nie będzie to ostateczna ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego, przez cztery miesiące nie da się stworzyć kompleksowej ustawy, która na długie lata ureguluje i wyjaśni wszystkie problemy związane z kształtowaniem ustroju rolnego.” Ustawa to projekt przejściowy, który zabezpieczy polską ziemię przed spekulacyjnym obrotem. Projekt skierowano do konsultacji społecznych.
