Ajurweda, starożytna medycyna indyjska, twierdzi, że zioła wykrztuśne ułatwiają wydalanie flegmy i śluzu z ciała. Oczyszczają płuca i kanały nosowe, a także żołądek. Stosuje się je w chorobach układu oddechowego, ostrych lub przewlekłych przeziębieniach, grypie, astmie, zapaleniu oskrzeli czy zapaleniu płuc.
Zioła wykrztuśne rozgrzewające i wysuszające pomagają pozbyć się chłodu i wilgoci, zmniejszają ilość kapha i toksyn w organizmie, wzmacniają pitta i ogień trawienny. Są wskazane szczególnie w przypadku przeziębień i dolegliwości układu oddechowego typu kapha lub kapha-wata.
Zioła ajurwedyjskie wychładzające i nawilżające pomagają pozbyć się gorąca i suchości i są bardzo skuteczne w leczeniu przeziębienia i dolegliwości układu oddechowego typu wata lub pitta-wata, takich jak ból gardła lub suchy, ostry kaszel.
Większość ziół wykrztuśnych łagodzi kaszel, gdyż zazwyczaj jest on skutkiem niedrożności wywołanej nadmiarem śluzu lub podrażnieniem dróg oddechowych. Dlatego do tej kategorii zalicza się większość ziół przeciwkaszlowych (choć niektóre mają bardziej swoiste działanie dzięki właściwościom uspokajającym lub rozkurczowym).
Przed podaniem ziół należy określić, czy kaszel jest mokry czy suchy. Kaszel lub przeziębienie z przejrzystą, obfitą flegmą zwykle wskazuje na choroby typu kapha, chłodne i wilgotne. Kaszel lub przeziębienie z żółtą flegmą lub stanem zapalnym błon śluzowych zazwyczaj wskazuje na gorączkę lub zaburzenia pitta, wilgotne i gorące. Suchy kaszel z małą ilością flegmy i dreszczami zwykle wskazuje na choroby wata, zwłaszcza gdy jest to stan przewlekły.
Oba rodzaje ziół wykrztuśnych można łączyć, aby zrównoważyć ich działanie. Gorące, suche zioła wykrztuśne, takie jak imbir, można stosować z ziołami wykrztuśnymi działającymi nawilżająco, takimi jak lukrecja, dzięki czemu nie zaostrzają one wata ani pitta swoją suchością czy gorącem. Do zimnych, wilgotnych ziół czasem trzeba dodać gorących ostrych ziół, takich jak np. imbir, by złagodzić ich ciężkostrawność.
W medycynie naturalnej najważniejsze wysuszające zioła wykrztuśne to: tatarak, kardamon, cynamon, goździki, imbir (suchy), nasiona gorczycy, skórka z pomarańczy, szałwia, yerba Santa. Najważniejsze nawilżające zioła i produkty wykrztuśne lub łagodzące to: korzeń żywokostu, gwiazdnica, siemię lniane, lukrecja, prawoślaz, mleko, cukier nierafinowany, wiąz. Najważniejsze zioła łagodzące kaszel to: nasiona moreli, podbiał, eukaliptus, dziewanna, tymianek, wiśnia.
Opracowanie na podstawie:
Joga ziół. Ziołolecznictwo ajurwedyjskie David Frawley, Vasant Lad. Książka ukazała się w serii a-ajurweda.pl, nakładem wydawnictwa A-ti information services, Kraków 2012.
