Co to jest inteligencja emocjonalna

W serwisie SuperKid.pl na pierwszej stronie jest ankieta z pytaniem „Czy uczysz swoje dziecko inteligencji emocjonalnej?”. Ponad 20% osób wybrało odpowiedź „A co to jest inteligencja emocjonalna”, a kolejne 10% zaznaczyło „Chciałbym, ale brak mi wiedzy”. Czyli do nieznajomości tematu przyznało się ok. 1/3 respondentów. Dużo. To pokazuje, jak bardzo potrzebujemy wiedzy na ten temat.

Inteligencja emocjonalna kojarzy się głównie z panowaniem nad emocjami, ale w rzeczywistości jest to coś znacznie, znacznie więcej. Wg Daniela Golemana istnieje 5 kluczowych kompetencji, które składają się na inteligencję emocjonalną. Omówię je teraz pokrótce.


1. SAMOŚWIADOMOŚĆ

Po pierwsze – samoświadomość. Co to znaczy? To znaczy, że umiemy rozpoznawać własne stany emocjonalne. Potrafimy odbierać komunikaty wysyłane nam przez nasze ciało. I potrafimy zaakceptować każdy stan emocjonalny, jaki nam się przydarza. Na przykład: wybieramy się na rozmowę kwalifikacyjną do jakiejś firmy. Czujemy, że ręce nam się pocą, coś nam ściska gardło, czujemy leciutkie drżenie mięśni. To są komunikaty wysyłane przez ciało. I wtedy wiemy – aha, jestem trochę zestresowany. Ale rozumiem swój stan, bo jest to normalna reakcja na taką sytuację i mam sposoby na to, żeby sobie z tym stresem poradzić.

Samoświadomość to także umiejętność nazwania dopadających nas emocji. Czuję stres, jestem zdenerwowany, odczuwam lęk. Jest to też świadomość skutków działania emocji - jeśli pozwolę, by stres w pełni nade mną zapanował, to nie będę jasno myślał, z trudem będę formułował wypowiedzi, źle wypadnę w trakcie tej rozmowy. Ponadto znamy siebie na tyle, że wiemy, jak zazwyczaj reagujemy w określonych sytuacjach. Sami dla siebie jesteśmy w dużej mierze przewidywalni. Posiadamy umiejętność relaksacji i wyciszenia emocji, które nam przeszkadzają.

Ale samoświadomość to coś jeszcze więcej. Jesteśmy świadomi tego, jaka jest nasza hierarchia wartości, jakie są nasze cele osobiste, jesteśmy świadomi własnych zalet i wad, mamy do siebie samego dystans, mamy poczucie pewności i spokoju, bo wierzymy w siebie. Jesteśmy przekonani o własnej wartości i mamy odwagę prezentowania swoich poglądów, nawet jeśli różnią się one od poglądów innych ludzi.

Jest czego się uczyć :) A samoświadomość to dopiero pierwsza kompetencja. Przejdźmy więc do drugiej.


2. SAMOREGULACJA

Druga kompetencja to samoregulacja, czyli umiejętność panowania nad emocjami, radzenia sobie z silnymi i gwałtownymi uczuciami (gniew, złość, przygnębienie). Samoregulacja to także nie poddawanie się wpływowi emocji innych ludzi. Mąż wraca wściekły do domu? To jest JEGO emocja. Ja zachowuję spokój, dzięki czemu nie dochodzi do eskalacji negatywnych zachowań. To jest trudne, prawda? Tego się trzeba nauczyć. Dalej – samoregulacja to uczciwość, odpowiedzialność za swoje działania, postępowanie według istniejących zasad i norm. Ale także jest to elastyczność, otwartość na nowe sytuacje i rozwiązania. Mamy odwagę dokonywać zmiany w swoim życiu i potrafimy zaakceptować wiążące się z nimi ryzyko.


3. MOTYWACJA

Trzecia kompetencja to motywacja. Dążymy do osiągnięć, stale uczymy się i doskonalimy, wciąż poszukujemy sposobów na poprawianie swojej wydajności i podnoszenie kwalifikacji. Motywacja to także zdolność do długotrwałego wysiłku i mobilizacji nawet w trudnych okolicznościach. Potrafimy podejmować inicjatywę, jesteśmy aktywni, umiemy korzystać z sytuacji i wreszcie wykazujemy optymizm. To znaczy, że działamy dalej mimo napotykanych na drodze przeszkód, a wszelkie niepowodzenia traktujemy jako lekcje i okazje do rozwoju.


4. EMPATIA

Kolejna kompetencja stanowiąca o inteligencji emocjonalnej to empatia. Co się pod tym kryje? Rozumiem innych ludzi, dostrzegam ich potrzeby, wyczuwam ich stany emocjonalne, ale również potrafię zachować równowagę między zaspokajaniem potrzeb innych, a zaspokajaniem potrzeb własnych. Interesuję się innymi, rozpoznaję ich mocne strony, akceptuję ich prawo do rozwoju i wspieram ich poprzez dawanie konstruktywnych informacji zwrotnych. Nie narzucam im własnych rozwiązań, bo wierzę, że inni są w stanie samodzielnie rozwiązać swoje problemy - bez nadmiernej ingerencji z mojej strony. Po prostu wierzę w ludzi. Empatia to także szacunek dla innych ludzi, tolerancja i akceptacja tego, że ktoś może myśleć inaczej ode mnie.


5. UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE

No i ostatnia kompetencja, ale za to bardzo szeroka to umiejętności społeczne. Jest to umiejętność pozytywnego wpływania na innych, skutecznego porozumiewania się, umiejętność uważnego słuchania, otwartość w kontaktach z innymi. Do umiejętności społecznych należy także umiejętność łagodzenia konfliktów, przewodzenia innym, inspirowania innych do działania, tworzenia i podtrzymywania więzi i wreszcie umiejętność współpracy w zespole.

Uff… Teraz już wiemy mniej więcej, co się kryje pod pojęciem inteligencji emocjonalnej :). Próba przedstawienia tego w tak skondensowanej formie była dość karkołomnym zadaniem, ale chyba się udało. No i co - tego wszystkiego mamy nauczyć własne dzieci? Ja proponuję, żebyśmy zaczęli od siebie. Jeśli sami osiągniemy wysoki poziom inteligencji emocjonalnej, to z dziećmi pójdzie naprawdę dużo łatwiej. A jak uczyć tego siebie i dziecko – o tym będziemy mówić w kolejnych odcinkach.

Artykuł jest zapisem wykładu wideo przeprowadzonego dla Osiagacz.TV