Akcesoria wspomagające higienę jamy ustnej

Dzięki dodatkowym akcesoriom do higieny jamy ustnej możemy kompleksowo zadbać o zęby (tak, o protezy też), czyszczenie trudnodostępnych zakamarków staje się łatwiejsze, a także pomogą one uchronić naszą jamę ustną przed drobnoustrojami.

Bogata oferta wspomnianych akcesoriów wcale nie pomaga w dokonaniu wyboru, zwłaszcza osobom, które nie do końca wiedzą, co do czego służy. Poniższy poradnik przybliży nie tylko nazewnictwo, ale i zastosowanie poszczególnych przedmiotów, co może ułatwić dobranie odpowiedniego z nich do swoich indywidualnych potrzeb.

Co oprócz szczotkowania zębów?

 Wyróżniamy tu kilka kategorii:

• Nici dentystyczne – idealnie nadają się do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych oraz ich bocznych powierzchni, których dokładne oczyszczenie z nalotu za pomocą szczoteczki, może stanowić wyzwanie. Pierwsze nici dentystyczne zrobione były z bawełny, późniejsze z jedwabiu, a obecnie do ich produkcji stosowany jest nylon i politetrafluoroetylen, znany szerzej jako teflon.

• Irygatory dentystyczne – dzięki nim z łatwością doczyścimy trudnodostępne zakamarki i przestrzenie międzyzębowe, a także wzmocnimy i poprawimy krążenie w dziąsłach. Wszystko za sprawą strumienia wody lub wody i powietrza o odpowiednio wysokim ciśnieniu. Szczególnie poleca się je osobom noszącym protezy, aparaty ortodontyczne, chorujące na zapalenia przyzębia oraz ze stłoczonymi zębami.

Do irygacji zębów możemy używać samej wody lub tez specjalnej płukanki, wlewanej do pojemnika.

• Flossery – są urządzeniami eletrycznymi o niewielkich rozmiarach, które z powodzeniem mogą zastąpić nić dentystyczną. Ich obsługa jest bardzo prosta: trzymając flosser w dłoni, ustawiamy go pod odpowiednim kątem do dziąseł i wsuwamy jego końcówkę w przestrzeń międzyzębową. Po uruchomieniu, znajdująca się na końcówce żyłka / nitka, zaczyna się poruszać, dzięki czemu skutecznie usuwa wszelkie zanieczyszczenia. Skuteczność flosserów jest porównywalna do nici dentystycznych, jednak są one bezpieczniejsza opcją dla naszych dziąseł. Poleca się je do utrzymania bieli szkliwa w szczelinach międzyzębowych.

• Wykałaczki dentystyczne – idealnie sprawdzają się w sytuacjach, gdy resztki pokarmu zaklinują nam się w szczelinie międzyzębowej lub utkną między dziąsłem, a zębem. Za pomocą wykałaczki dentystycznej, możemy łatwo usunąć zalegające resztki jedzenia. Są bezpieczniejsze, od zwykłych wykałaczek i różnią się od nich jakością wykonania. Mogą być zrobiona z drewna lub plastiku (twardego lub elastycznego).

• Niciowykałaczki (zwane też flosserami ręcznymi) – są to niewielkie przedmioty, składające się z rączki, na której końcu, między dwoma ramionami, nałożona jest nić dentystyczna. Służą do skutecznego i bezpiecznego czyszczenia przestrzeni międzyzębowych. Można je chwycić na kilka sposobów i ustawić pod różnym kątem, w stosunku do czyszczonej powierzchni, dzięki czemu skutecznie oczyścimy dany obszar. Korzystanie z nich jest podobne, jak w przypadku nici dentystycznych. Należy prowadzić czyszczącą cześć w górę i w dół. Niciowykałaczki mogą mieć kształt litery F lub Y. Pakuje się je po kilkadziesiąt sztuk.

• Skrobaczki i szczoteczki do języka – z wyglądu przypominają zwykłą szczoteczkę do zębów, ale ich główka zaopatrzona jest albo w skrobaczkę, albo w dwustronny element szczotkująco-skrobiący. Uwaga: Akcesoria te mają za zadanie wzmocnić efekt czyszczenia, dlatego powinno się korzystanie z nich połączyć ze szczoteczkami. Nigdy nie powinniśmy ich stosować zamiast szczoteczki!

• Gumki do zębów – akcesoria te wykonane są z elastycznego, miękkiego tworzywa, osadzonego na cienkiej rękojeści. Usuwają pnalot i powierzchniowe przebarwienia, przez pocieranie ich o szkliwo.

• Stymulatory do masażu dziąseł – przedmioty te posiadają miękką, stożkowatą końcówkę z gumy kauczukowej, która jest osadzona na cienkiej, wyprofilowanej rękojeści. Ich zastosowanie opiera się na masowaniu dziąseł i delikatnym odchylaniu ich brzegów, by doprowadzić tlen pod tkankę. Korzystając ze stymulatora poprawiamy krążenie w przyzębiu, eliminujemy bakterie beztlenowe. Może on także wspomóc leczenie wczesnych stadiów zapalenia dziąseł.

• Lusterka dentystyczne – mogą być płaskie lub powiększające. Za ich pomocą możemy obserwować tkanki jamy ustnej, wykrywać zmiany próchnicze i niedoczyszczone miejsca. Są idealnym rozwiązaniem dla rodziców, których dzieci uczą się samodzielnie szczotkować zęby lub dla opiekunów, których podopieczni mają ograniczoną sprawność manualną. Za ich pomocą możemy w łatwy sposób skontrolować skuteczność szczotkowania np. po zastosowaniu tabletek, które wybarwiają płytkę nazębną.

• Gumy do żucia – jeśli po posiłku nie mamy możliwości umycia zębów, guma do żucia stanowi bardzo dobrą opcję. Oprócz gum znanych nam ze sklepowych półek, możemy również znaleźć produkty bardziej specjalistyczne. Gumy profilaktyczne pozbawione są cukru, a ich słodki smak pochodzi od słodzików.

• Akcesoria pomocnicze i uzupełniające – znajdziemy tu:

  • Pętelki do nawlekania nici dentystycznych – dedykowane są szczególnie osobom, którym korzystanie z samej nici sprawia problemy, a także tym z bardzo wąskimi przestrzeniami miedzyzębowymi lub stłoczonymi zębami, a także osobom posiadającym aparat ortodontyczny, czy założony most. Te plastikowe elementy nawleka się nić i przeciąga się je przez szczelinę międzyzębową albo przez przestrzeń między zamkiem aparatu lub mocowaniem mostu dentystycznego.

  • Uchwyty do nici dentystycznych – w plastikowym uchwycie z dwoma ramionami rozpina się kawałek nici dentystycznej i czyści zęby. Działają identycznie jak fabryczne niciowykałaczki.

By zapewnić odpowiednią higienę aparatów ortodontycznych oraz protez, przydatne mogą okazać się:

• Tabletki do czyszczenia wyjmowanych protez lub ruchomych aparatów ortodontycznych.

• Pudełka do higienicznego przechowywania i transportu aparatów i protez – mogą być jedno- lub wieloczęściowe, a niektóre z nich mogą posiadać sitko, które pomaga w wygodnym odsączaniu aparatu lub protezy z płynu czyszczącego.

Czym kierować się podczas wyboru nici?

Przy wyborze odpowiedniej nici, powinniśmy kierować się:

• Przeznaczeniem produktu –w tym przypadku jednym z kryteriów może być wiek (nitka dla dzieci lub uniwersalnego zastosowania) lub konkretny problem, z którym chcemy sobie poradzić (oczyszczanie szerokich bądź wąskich przestrzeni międzyzębowych).

• Sprawność manualną użytkownika i jego doświadczenie w nitkowaniu.

• Właściwości nitki – te zależą od jej rodzaju.

Rodzaje nici dentystycznych:

• Zwykłe lub woskowane - pokrycie woskiem może być lekkie lub mocniejsze. W przypadku nici niewoskowanych, dobry poślizg zapewniają odpowiednio skręcone włókna polimeru.

• Pęczniejące – pokrywane są składnikami, zwiększającymi swoją objętość pod wpływem wilgoci w jamie ustnej, dzięki czemu poprawia się działanie czyszczące nitki.

• Smakowe – w Polsce dostępne na rynku nici mają miętowy smak, ale na świecie istnieją też takie o smaku boczku (dla amatorów mięsnych aromatów) lub owocowym (dla dzieci).

• Płaskie  – stomatologiczna taśma do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych) lub o przekroju kolistym.

• Z dodatkami: fluorem, substancjami antyseptycznymi, ksylitolem, składnikami mineralnymi wzmacniającymi szkliwo, aloesem, monokryształkami polerującymi, a nawet pastą do zębów.

• W całości lub w kawałkach – dla niedoświadczonych użytkowników bardziej polecana jest pierwsza opcja, gdyż sami regulujemy długość potrzebnego nam kawałka nici. Najczęściej na rolkę nawiniętych jest kilkadziesiąt metrów nitki (40 – 50 m), ale istnieją też nitki mega długie. Te w gotowych kawałkach idealnie sprawdzą się w podróży, gdy nie mamy pod ręką nożyczek do odcięcia potrzebnego nam fragmentu nici. Nici w jednym kawałku przeznaczone dla podróżujących są zazwyczaj krótsze, niż tradycyjne nici z rolki.

• Specjalnego przeznaczenia – służą do czyszczenia zębów z założonymi aparatami ortodontycznymi, implantami, mostami dentystycznymi lub do szerokich przestrzeni międzyzębowych. 

• Wybielające – mogą posiadać także dodatki chroniące przed próchnicą, np. fluor.

Jak nitkować zęby?

Cały ten proces składa się z kilku etapów:

1. Należy dokładnie umyć ręce.

2. W przypadku nici na rolce, należy odciąć fragment o długości ok. 45 – 60 cm. Im mniej zaawansowani jesteśmy w nitkowaniu zębów, tym dłuższy kawałek będzie nam potrzebny. Jeśli mamy nić w kawałkach, wyjmijmy z pudełka jeden gotowy kawałek.

3. Nitkę owijamy wokół środkowych palców obu dłoni i napinamy ją, pomagając sobie kciukami i palcami wskazującymi. Powinno nam zostać nie więcej, niż kilka cm nienawiniętej nici pomiędzy palcami.

4. Ostrożnie wprowadzamy nitkę między powierzchnie styczne zębów i delikatnie, z wyczuciem prowadzimy ją lekko zygzakowatym ruchem w górę i w dół na każdej powierzchni zęba oraz poniżej linii dziąseł. Pamiętać należy, żeby za każdym razem używać świeżego fragmentu nici nawiniętej na palce.

Można nitkować zęby przez szczotkowaniem lub po nim. Najważniejsze jest zachowanie systematyczności – najlepiej każdego dnia.

Czy dzieci mogą nitkować zęby?

Tak, najlepiej z pomocą rodziców. Dopiero dzieci ok. 10 roku życia są w stanie samodzielnie nitkować ząbki. To właśnie wtedy są na tyle sprawne manualnie, by móc nauczyć się bezpiecznego stosowania nici, bez kaleczenia dziąseł. Oczywiście początkowo czynność tę powinien nadzorować rodzic.

Umiejętność poprawnego i bezpiecznego nitkowania może się przydać dziecku w razie wystąpienia potrzeby noszenia aparatu. Właśnie wtedy będzie musiało ono szczególnie zadbać o czystość jamy ustnej. Może w tym celu stosować nici przeznaczone dla najmłodszych lub korzystać z uniwersalnych wersji. Na początku nauki nitkowania, by dziecku było łatwiej, warto zacząć od nici dla początkujących, gdyż zmniejszają one możliwość uszkodzenia dziąseł.

Co zrobić w przypadku uszkodzenia nitki?

Możemy spróbować usunąć ją na kilka sposobów:

• Chwycić pęsetą wystający spomiędzy zębów kawałek i pociągnąć,

• Wsuwając nowy fragment mocnej nici w szczelinę, powyżej zerwanego kawałka (może to też być fragment cienkiej, oczyszczonej żyłki polimerowej) i przesuwać go w dół, by wypchnąć utknięty kawałek,

• Możemy także umyć zęby szczoteczką o twardym włosiu, skorzystać z małego wyciorka, wykałaczki dentystycznej lub za pomocą irygatora, ustawionego na najwyższą moc.

Wybór wykałaczek dentystycznych

Powinniśmy przede wszystkim sugerować się umiejętnościami posługiwania się wykałaczkami oraz indywidualnymi potrzebami. Jeśli nie mamy doświadczenia w korzystaniu z wykałaczek, powinniśmy wybrać miękką wersję.

Rodzaje wykałaczek dentystycznych:

• Drewniane zwykłe – są wyszlifowane na gładko, by wyeliminować ryzyko powstania zadziorków, czy wbicia się drzazgi w dziąsła. Ich końcówki nie ranią dziąseł. Są też wersje wykonane z bardzo twardego drewna, odpornego na złamania i rozmiękczanie.

• Ze sztywnego plastiku o anatomicznym kształcie lub profilowane.

• Z elastycznego tworzywa – bardzo przydatne i funkcjonalne, zwłaszcza w przypadku, gdy chcemy wyczyścić trudnodostępne zakamarki między zębami, a aparatem.

• Elastyczne ze specjalnymi końcówkami – produkowane są w różnych długościach, mogą posiadać końcówkę z gumką, a także właściwości ułatwiające czyszczenie, np. flokowane wykałaczki.

• Nasycane minerałami.