Czy obawy lekarzy są słuszne? Czy cukrzyca jest cichym zabójcą, który pomału, ale skutecznie wyniszcza organizm ludzki? Co zrobić, by jak najdłużej cieszyć się dobrym zdrowiem?
Cukrzyca to choroba autoimmunologiczna, charakteryzująca się tym, iż trzustka nie wytwarza, lub wytwarza zbyt mało hormonu – insuliny, powodując w ten sposób wyższe stężenie glikemii we krwi.
Podwyższony poziom cukru we krwi (powyżej 180 mg/dl) powoduje chwilowo u chorego złe samopoczucie, uczucie rozbicia, senność, zmęczenie, problemy z koncentracją. Są to dość nieprzyjemne dolegliwości, które mijają wraz z unormowaniem glikemii, więc wydawać by się mogło, że nic złego się nie dzieje. Nic bardziej mylnego. Wysoki poziom cukier nie pozostaje obojętny dla organizmu. Najbardziej narażonymi na powikłania cukrzycowe organami są: nerki, oczy, serce oraz stopy. Poniżej zostaną scharakteryzowane te najpoważniejsze schorzenia, zagrażające zdrowiu i życiu diabetyka.
Najczęstszym powikłaniem cukrzycy jest uszkodzenie nerek czyli tzw. nefropatia cukrzycowa. Do jej powstania przyczyniają się wysokie stężenia cukru we krwi, nieprawidłowe wartości cholesterolu i trójglicerydów oraz nadciśnienie tętnicze. Pierwszym objawem świadczącym o nieprawidłowościach w działaniu nerek jest obecność białka w moczu. Na szczęście białkomocz można zniwelować (pod warunkiem, że jest on wcześnie rozpoznany) wdrażając odpowiednie leki. Dlatego bardzo istotne jest wykonywanie przynajmniej raz do roku badań: mikroalbuminurii i kreatyniny, regularne mierzenie ciśnienia tętniczego oraz utrzymywanie dobrych wartości glikemii.
Retinopatia cukrzycowa to uszkodzenie naczyń krwionośnych w siatkówce oka. Choroba ta ma wiele odmian: nieproliferacyjna, przedproliferacyjna oraz proliferacyjna. Najbardziej niebezpieczna jest ta ostatnia, charakteryzująca się nowotworzeniem (rozrastaniem) naczyń w oku, krwawieniem do ciała szklistego, a nawet odwarstwieniem siatkówki, co z dużym prawdopodobieństwem może oznaczać dla chorego trwałą utratę wzroku.
Rozwojowi retinopatii, oprócz mocno rozchwianej cukrzycy, sprzyjają takie czynniki jak: długoletnia choroba (powyżej 20 lat), ciąża, operacje zaćmy, stres, nadciśnienie tętnicze, nieprawidłowe wartości cholesterolu i trójglicerydów.
Chory na cukrzycę powinien przynajmniej raz do roku poddać się badaniu okulistycznemu, gdyż tylko takie badanie jest w stanie wykryć we wczesnym etapie retinopatię, i wdrożyć odpowiednie leczenie (laseroterapia lub leczenie w postaci zastrzyków zawierających anty-VEGF – składniki hamujące postęp choroby).
Zespół stopy cukrzycowej to częste powikłanie źle leczonej cukrzycy. Cechuje je niedostateczne ukrwienie stóp, powodujące trudności w gojeniu ran i owrzodzeń, brak odczuwania bólu, lub właśnie ból i silne skurcze nóg nasilające się głównie nocą, deformacja stopy itp. W tym miejscu należy pokreślić, iż nieleczona stopa cukrzycowa może prowadzić nawet do jej amputacji.
Aby nie dopuścić do takiego scenariusza, kluczową sprawą (oprócz utrzymywania prawidłowych wartości glikemii) jest odpowiednia pielęgnacja stóp. Szczególnie należy zwrócić uwagę na kosmetyki oraz akcesoria, których się używa, gdyż nie każdy preparat/pilnik do pielęgnacji stóp dostępny na rynku, może być używany przez diabetyka. Usuwanie modzeli i odcisków powinno odbywać się pod okiem specjalisty (wykwalifikowana kosmetyczka, lekarz podiatra). Obuwie osoby chorej na cukrzycę musi być wygodne, najlepiej sprawdzają się buty wykonane z naturalnej skóry (kobiety powinny powstrzymać się od zakładania szpilek i obuwia na wysokim obcasie). W razie urazu lub skaleczenia stopy trzeba niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza specjalisty, który zaleci odpowiednie leczenie.
Serce – najważniejszy organ w ludzkim ciele również w dużym stopniu narażony jest na powikłania cukrzycowe, gdyż wysokie wartości cukru we krwi sprzyjają pojawianiu się płytek miażdżycowych, które z kolei zwężają średnicę naczyń wieńcowych i prowadzą do niedokrwienia mięśnia sercowego. Choroba niedokrwienna serca jest bardzo groźna i może powodować niewydolność serca, zawał a nawet śmierć.
Aby zachować serce w dobrej kondycji należy prowadzić przede wszystkim zdrowy tryb życia. Pod tym pojęciem kryje się odpowiednio zbilansowana dieta, dostarczająca organizmowi cenne minerały, witaminy i wartości odżywcze, nieobciążająca serca i innych organów. Co to jednak znaczy zdrowo się odżywiać?
W pierwszej kolejności należałoby wyeliminować z codziennego jadłospisu lub przynajmniej ograniczyć tłuste, smażone potrawy, ciasta, słodycze, majonezy, jedzenie typu fast food oraz używki takie jak kawa, alkohol. Dobrym nawykiem żywieniowym jest jedzenie mniejszych porcji, ale częściej (optymalną wartością jest 5 posiłków dziennie, najlepiej spożywanych o tych samych porach).
W przypadku gdy diabetyk ma nadwagę lub otyłość wskazane jest jak najszybsze pozbycie się zbędnych kilogramów. Jest to dość trudne zadanie, dlatego warto w tym celu zasięgnąć porady dietetyka, który pomoże ustalić dzienny jadłospis i zmotywuje pacjenta do stosowania odpowiedniej diety.
Dużą rolę w dbaniu o siebie i swoje serce odgrywa ruch, jednak należy podkreślić, iż nie każdy sport jest dla każdego (np. osoby po operacjach nie mogą uprawiać sportów wymagających nadmiernego wysiłku itp.). Wybór aktywności fizycznej jest więc sprawą indywidualną i zależy od wielu czynników takich jak: stan zdrowia, waga ciała, wiek, ilość wolnego czasu.
Zaleca się także bezwzględne zaniechanie palenia papierosów, gdyż nikotyna źle wpływa na prawidłowe działanie serca.
Na koniec chciałabym przytoczyć wers z utworu Jana Kochanowskiego pt. „Na zdrowie” - „Szlachetne zdrowie nikt się nie dowie, jako smakujesz, aż się zepsujesz” mając nadzieję, iż ten cytat zmotywuje diabetyków do dbania o dobre wyrównanie cukrów oraz skłoni do regularnego wykonywania profilaktycznych badań pod kątem powikłań cukrzycowych.
