Dzieje się tak, ponieważ chemioterapia wpływa na żołądek i jelita, a także na obszar mózgu odpowiedzialny za reakcje wymiotne.
Pacjentami szczególnie narażonymi na wystąpienie nudności i wymiotów w czasie chemioterapii są:
- kobiety
- osoby powyżej 50. roku życia
- wcześniej doświadczające tzw. choroby lokomocyjnej
- przyjmujące chemioterapię dożylnie
- przyjmujące chemioterapię o tzw. wysokiej emetogenności
- osoby lękliwe, nerwowe, chwiejne psychicznie
- osoby z współistniejącymi chorobami żołądka, jelit, pęcherzyka żółciowego, przewlekłymi chorobami jelit, chorobami metabolicznymi czy chorobami nerek
Co to jest „emetogenność”
Emetogenność to zdolność danego leku do wywoływania nudności i wymiotów. Różne leki wykazują różny stopień emetogenności.
W zależności od stopnia nasilenia towarzyszących nudności i wymiotów leki cytostatyczne można podzielić na:
- Silne lub o wysokiej emetogenności
- Średnie lub o średniej emetogenności
- Słabe lub o niskiej emetogenności.
Uwaga: Cisplatyna wywołuje wymioty u ponad 99% chorych!
Liczba i nasilenie nudności i wymiotów są różne u różnych pacjentów. Jeśli zatem wymiotujesz rzadziej niż inne osoby, nie oznacza to, że Twoja chemia nie działa.
Nudności i wymioty mogą wystąpić w różnym czasie po podaniu chemioterapii.
W zależności od czasu, w jakim wystąpiły, nudności i wymioty dzielimy na:
- ostre (inaczej wczesne) – występujące do 24 godzin od podania chemii
- opóźnione – pojawiające się po 24 godzinach od zakończenia chemioterapii i trwające od 2 do 3 dni, czasem dłużej
- wyprzedzające – w tym wypadku nie ma żadnego związku między reakcją obronną organizmu a podaniem chemioterapii. Nudności i wymioty tego rodzaju występują u chorych, którzy w czasie poprzednich kursów chemioterapii doświadczali niemiłych objawów. Czynnikiem sprawczym jest tutaj lęk chorego, który wywołują wspomnienia, a nawet zapachy, dźwięki czy widok sali szpitalnej.
Radioterapia a nudności i wymioty
Radioterapia jest jedną z metod leczenia choroby nowotworowej. Polega na napromienianiu narządów promieniowaniem jonizującym w dawce, która może zniszczyć nowotwór.
W czasie naświetlania (tzw. lamp) uszkodzeniu ulegają nie tylko komórki nowotworowe, lecz również zdrowe.
U niektórych pacjentów radioterapia wywołuje objawy podobne do odczynu popromiennego, a więc:
- zaczerwienienie skóry, które można łagodzić specjalnymi kremami nawilżającymi
- nudności i wymioty
- brak apetytu
- osłabienie
- ból okolicy naświetlanej
Zazwyczaj objawy te pojawiają się już po przyjęciu pierwszej dawki promieniowania i ustępują w kilka dni po zakończeniu leczenia. Ryzyko wystąpienia nudności i wymiotów w przypadku radioterapii jest tym większe, im większe są naświetlana powierzchnia i dawka promieniowania. Ryzyko to jest również większe w przypadku radioterapii z powodu:
- nowotworu mózgu lub nowotworu w obrębie głowy
- nowotworów w obrębie jamy brzusznej i miednicy (nowotwory żołądka i jelit)
- nowotworów w klatce piersiowej
Wymioty występujące po radioterapii mają charakter:
- ostry (już 30 minut po lampach)
- opóźniony (w kilkanaście godzin po napromienianiu).
