Od 1 stycznia 2013 r. zmienią się zasady rozliczania VAT przez małych podatników stosujących metodę kasową. W tym zakresie zaczną bowiem obowiązywać nowe przepisy wprowadzone ustawą z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r., poz. 1342). Zgodnie z założeniem projektodawcy, przepisy te powinny poprawić płynność finansową przedsiębiorców.
1. Status małego podatnika
Definicję małego podatnika zawiera art. 2 pkt 25 ustawy o VAT. Na podstawie tego przepisu, status małego podatnika przysługuje podmiotom:
— u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro,
— prowadzącym przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającym funduszami inwestycyjnymi, będącym agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro.
Przeliczenia ww. limitów dokonuje się według średniego kursu NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł.
Limity dla małego podatnika w 2012 r. wynoszą odpowiednio 5.324.000 zł i 200.000 zł. Ze względu na spadek kursu euro w 2013 r. ulegną one obniżeniu i będą wynosiły odpowiednio 4.922.000 zł i 185.000 zł.
W praktyce możliwe więc będą sytuacje, w których mały podatnik do końca roku nie przekroczy limitu obrotów określonego na 2012 r., a mimo to utraci ten status z dniem 1 stycznia 2013 r.
|
Przykład Załóżmy, że podatnik rozliczający się metodą kasową do 31 grudnia 2012 r. osiągnie obrót w kwocie 5.000.000 zł, a zatem nie przekroczy limitu obowiązującego na rok 2012 (5.324.000 zł). Oznacza to, że do końca 2012 r. ma on prawo stosować kasową metodę rozliczeń. Utrata tego prawa nastąpi od 1 stycznia 2013 r., ze względu na fakt, że limit obrotu na 2013 r. dla małych podatników obniży się do 4.922.000 zł, a kwota ta została przekroczona już w 2012 r. |
2. Moment powstania obowiązku podatkowego
Według obecnych uregulowań - w myśl art. 21 ust. 1 ustawy o VAT - w przypadku małych podatników, którzy rozliczają podatek VAT metodą kasową, obowiązek podatkowy powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później jednak niż 90. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Zatem brak płatności za towar czy usługę nie zwalnia małego podatnika z obowiązku zapłaty podatku VAT z tytułu danej transakcji.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r., w przypadku, gdy kontrahentem podatnika rozliczającego się kasowo z podatku VAT będzie inny czynny podatnik VAT, wówczas obowiązek podatkowy z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług będzie powstawał z dniem otrzymania całości lub części zapłaty. Zatem dopóki kontrahent nie ureguluje należności na rzecz małego podatnika, ten nie będzie odprowadzał podatku należnego.
|
Przykład Załóżmy, że spółka z o.o. rozliczająca się z podatku VAT według metody kasowej, w dniu 10 stycznia 2013 r. dokona sprzedaży towaru na kwotę 12.000 zł. Zgodnie z umową zapłata powinna nastąpić na rachunek spółki do 30 stycznia 2013 r. W dniu 4 lutego 2013 r. na konto spółki wpłynęła część należności w wysokości 6.000 zł. Obowiązek podatkowy w stosunku do tej części zapłaty powstanie w dniu jej otrzymania, tj. 4 lutego. Natomiast w odniesieniu do pozostałej niezapłaconej części należności, obowiązek podatkowy powstanie w momencie jej uregulowania. |
Z kolei w przypadku sprzedaży na rzecz podmiotów niebędących czynnymi podatnikami VAT, obowiązek podatkowy od 1 stycznia 2013 r. będzie powstawał z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
|
Przykład Załóżmy, że podatnik będący małym podatnikiem rozliczającym się kasowo, w dniu 14 stycznia 2013 r. dokona sprzedaży artykułów chemicznych na rzecz osoby fizycznej niebędącej czynnym podatnikiem VAT. Przyjmijmy, że 20 lutego osoba fizyczna wpłaciła 50% należności, wobec czego w tym samym dniu u podatnika powstał obowiązek podatkowy od uregulowanej części. Jeżeli do 1 lipca 2013 r. nie wpłynie pozostała część należności (tj. 50%), podatnik będzie zobowiązany do wykazania obowiązku podatkowego w tej części w deklaracji za III kwartał 2013 r. (w deklaracji za okres, w którym upłynął 180. dzień od dnia wydania towaru). |
Metoda kasowa nie będzie miała zastosowania - tak jak obecnie - do przypadków:
1) dostawy towarów za pośrednictwem automatów,
2) świadczenia usług telekomunikacyjnych za pomocą żetonów, kart telefonicznych i innych jednostek uprawniających do korzystania z tych usług w systemie przedpłaconym,
3) otrzymania dotacji, subwencji oraz innych dopłat o podobnym charakterze,
4) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz przemieszczeń towarów do magazynów konsygnacyjnych.
We wszystkich ww. przypadkach, wyłączonych z kasowego rozliczania, obowiązek podatkowy będzie powstawał na zasadach ogólnych.
3. Odliczanie VAT naliczonego w metodzie kasowej
Z uwagi na zmianę zasad powstawania obowiązku podatkowego u małego podatnika rozliczającego podatek VAT metodą kasową, zaistniała konieczność zmodyfikowania w przepisach ustawy o VAT również zasad odliczania przez tych podatników podatku naliczonego od dokonywanych zakupów towarów i usług.
W myśl aktualnie obowiązującego art. 86 ust. 16 ustawy o VAT, mały podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego od dokonywanych zakupów towarów i usług w rozliczeniu za kwartał, w którym zapłacił całą należność wynikającą z faktury lub dokonali zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego.
Określona w art. 86 ust. 16 zasada odliczania VAT przez małych podatników zasadniczo nie ulegnie zmianie od 1 stycznia 2013 r., natomiast korzystna dla przedsiębiorców będzie zapisana w "nowym" art. 86 ust. 16 ustawy możliwość odliczenia podatku naliczonego z faktury zapłaconej w części.
Ponadto podatek naliczony wynikający z dokumentu celnego będzie odliczany na zasadach ogólnych, tj. w okresie rozliczeniowym, w którym podatnik otrzymał taki dokument.
Z kolei przepis art. 86 ust. 18 ustawy będzie regulował zasady odliczania podatku naliczonego w sytuacji utraty przez podatnika prawa do korzystania z metody kasowej lub rezygnacji z niej.
W tym przypadku kwotę podatku naliczonego, wynikającą z faktur otrzymanych w okresie, kiedy mali podatnicy rozliczali się metodą kasową, i nieodliczoną od kwoty podatku należnego do końca tego okresu, będą mogli odliczyć w okresie rozliczeniowym, w którym uregulowali kontrahentowi całą należność wynikającą z otrzymanych faktur. Przepis ten uzupełniono o możliwość odliczenia podatku z faktur w części zapłaconych.
|
Przykład Załóżmy, że podatnik z dniem 1 stycznia 2013 r. utracił prawo do kasowej metody rozliczeń. Przyjmijmy również, iż na koniec grudnia 2012 r. nie rozliczył on jeszcze VAT należnego od sprzedaży dokonanej w dniu 25 listopada - z uwagi na brak zapłaty. Nie rozliczył także podatku naliczonego z dwóch faktur otrzymanych w październiku i listopadzie 2012 r., również z uwagi na brak zapłaty. Zakładamy dalej, iż zapłata za dostawę dokonaną w dniu 25 listopada wpłynęła do podatnika 11 stycznia 2013 r. i wówczas dopiero powstał z tego tytułu obowiązek podatkowy, mimo że co do zasady podatnik będzie się rozliczać już na zasadach ogólnych. Podatek należny z tego tytułu będzie musiał wykazać więc w deklaracji za styczeń 2013 r. Podatek naliczony z nieopłaconych faktur zakupowych zostanie odliczony dopiero w momencie zapłaty. Jeśli zapłata należności zostanie dokonana w lutym 2013 r., prawo do odliczenia VAT powstanie w rozliczeniu za ten miesiąc. |
4. Przepisy przejściowe
Zmiany zasad powstania obowiązku podatkowego w przypadku czynności dokonywanych przez małych podatników wymagały wprowadzenia regulacji przejściowych.
W art. 22 ust. 1 ustawy o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce określono, że czynności dokonane przez małych podatników przed dniem 1 stycznia 2013 r. będą rozliczane na dotychczasowych zasadach. Nowe zasady obowiązują więc dopiero w odniesieniu do czynności dokonanych od dnia 1 stycznia 2013 r.
Ponadto w związku ze zmianą zasad odliczania podatku naliczonego wynikającego z dokumentów celnych, prawo do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z tych dokumentów otrzymanych przez małego podatnika do końca 2012 r. będzie dokonywane na "starych" zasadach.
Wszystkie zawiadomienia o wyborze metody kasowej, złożone przed dniem 1 stycznia 2013 r., zachowają swoją moc dla celów stosowania "nowej" metody kasowej. Jeżeli podatnik nie będzie chciał korzystać z tej metody według nowych zasad, może z niej zrezygnować od 1 stycznia 2013 r., pod warunkiem, że zawiadomi o tej decyzji naczelnika urzędu skarbowego do dnia 15 stycznia 2013 r.
Podatnicy, którzy dotychczas nie korzystali z kasowej metody rozliczeń, a będą chcieli ją wybrać od dnia 1 stycznia 2013 r., będą musieli zawiadomić o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego również w terminie do 15 stycznia 2013 r.
