Na czym polega praca detektywa?
Prawdopodobnie każdy człowiek, przynajmniej pobieżnie, zdaje sobie sprawę z tego, czym zajmuje się prywatny detektyw. W niezliczonej ilości filmów, seriali telewizyjnych, a także książek, komiksów oraz innych wytworów kultury występuje bowiem postać detektywa. W Polsce niezwykłą popularność posiada osoba Krzysztofa Rutkowskiego, który aktualnie nie posiada już licencji detektywistycznej i oficjalnie prowadzi tylko zwykło biuro doradcze. W każdym razie praca prywatnego detektywa niekoniecznie przebiega w tak sensacyjny sposób, jak to prezentuje pan Rutkowski uskutecznianymi przez siebie metodami.
Uprawnienia i obowiązki prywatnego detektywa określa odpowiednia ustawa z 6 lipca 2001 r. Na podstawie przytoczonego aktu prawnego należy stwierdzić, iż usługi detektywistyczne to – w sensie ogólnym – specyficzne działania mające na celu zdobycie, przetworzenie, zinterpretowanie oraz przekazanie właściwych informacji klientom. Wspomniane informacje mogą dotyczyć praktycznie wszystkiego: zaginionych osób lub rzeczy, sytuacji gospodarczej danej firmy lub osoby, zdarzeń o charakterze kryminalnym (np. jako uzupełnienie pracy policji), ustalenia co naprawdę znajduje się w jakimś miejscu itd. Innymi słowy, można powiedzieć, że prywatny detektyw to osoba, która w naszym imieniu zbiera potrzebne nam informacje i ustala interesujące nas fakty.
Warunki do podjęcia pracy detektywa
Prywatny detektyw to zawód objęty specjalnymi regulacjami, dlatego też nie każdy chętny jest w stanie podjąć pracę w wymienionym charakterze. Jeżeli zamierzamy zarejestrować na terenie Polski działalność gospodarczą w postaci własnego biura detektywistycznego, musimy posiadać polskie obywatelstwo bądź też obywatelstwo innego dowolnego kraju będącego członkiem Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (honorowane jest także obywatelstwo szwajcarskie). Istnieje także cenzus wiekowy – przyszły detektyw musi mieć ukończone przynajmniej 21 lat życia.
Wymienione powyżej wymagania to jednak nie wszystko. Prywatny detektyw musi posiadać maturę – konieczne jest więc legitymowanie się przynajmniej wykształceniem średnim. Z racji pełnienia zawodu szczególnego zaufania publicznego, prywatny detektyw nie może być również skazany bądź oskarżony za popełnienie umyślnego przestępstwa oraz musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Warto zaznaczyć, że zwolnienie dyscyplinarne z urzędu administracji publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego należącego do Unii Europejskiej kraju w ciągu ostatnich pięciu lat również uniemożliwia staranie się o przyznanie licencji detektywa. Badane są także predyspozycje psychiczne kandydata – potrzebne będzie nam specjalne orzeczenie lekarskie dotyczące naszej sprawności umysłowej oraz optymalnej odporności psychicznej. Obecnie nie ma wymagania przeprowadzania testów sprawnościowych, lecz dawniej kandydat na detektywa musiał wykazać się również nienaganną tężyzną fizyczną.
Zanim otrzymamy licencję detektywistyczną, musimy zdać centralny egzamin organizowany raz do roku przez Komendanta Głównego Policji. Jeżeli spełniliśmy pozostałe wymagania, powinniśmy złożyć pisemny wniosek do wspomnianego Komendanta – najpóźniej 30 dni przed ustalonym terminem egzaminu. Przystąpienie do egzaminu wiąże się także z pewnymi kosztami. Wysokość opłaty wynosi 20% średniej pensji z ostatniego kwartału minionego roku.
Wśród zagadnień znajdujących się na egzaminie centralnym mieści się znajomość polskiej konstytucji, a także sposobów funkcjonowania poszczególnych organów ścigania i władzy sądowniczej. Sprawdzana jest ponadto wiedza z zakresu ochrony danych osobowych, przepisów prawa karnego i cywilnego oraz pracy z informacjami niejawnymi. Należy przygotować się również z tematów związanych z szeroko pojętą kryminalistyką i kryminologią, a także tych dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej w odniesieniu do usług detektywistycznych.
Egzamin centralny na prywatnego detektywa jest dwuetapowy. Pierwszy etap to część pisemna, składająca się z 80 pytań testowych. Drugim etapem, do którego przystępuje się po zdaniu pisemnego testu, jest natomiast część ustna, w trakcie której należy odpowiedzieć na 6 pytań. Po pomyślnym ukończeniu egzaminu otrzymuje się od przewodniczącego komisji egzaminacyjnej specjalne zaświadczenie, dokumentujące zdobyte uprawnienia. Zdanie egzaminu centralnego na prywatnego detektywa nie jest jednakże jednoznaczne z uzyskaniem licencji pozwalającej na wykonywanie wspomnianego zawodu. O wydanie stosownej licencji należy bowiem złożyć wniosek i poczekać na jej wyrobienie.
Co może prywatny detektyw?
Wbrew dość powszechnie panującym przekonaniom, żaden prywatny detektyw nie ma dostępu do baz danych państwowych organów ścigania. Nie należy więc oczekiwać, że na okoliczność rozwiązania danego problemu będziemy mogli posiłkować się ustaleniami dokonanymi np. przez policję. Wszelkie informacje detektywi zdobywają własnymi metodami.
Jakie metody wykorzystuje prywatny detektyw podczas prowadzonego przez siebie śledztwa? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prozaiczna – kluczem do sukcesu jest nieprzeciętna zdolność obserwacji oraz kojarzenia i wyszukiwania faktów. Niezwykle pomocna w tym zakresie jest nowoczesna elektronika służąca do inwigilacji. Mowa o takich urządzeniach, jak podsłuchy, maleńkie aparaty fotograficzne, dyskretnie rozmieszczone kamery etc. Prywatny detektyw powinien posiadać także nowoczesny komputer mobilny, który będzie mu służył do gromadzenia, przetwarzania i natychmiastowej analizy ustalonych faktów. Warto także zaznaczyć, że na prywatnym detektywie spoczywa ponadto obowiązek przedkładania właściwym organom sprawozdania z zakończonego przez siebie dochodzenia.
Mimo że w praktyce zawód prywatnego detektywa różni się nieco od tego, jak bywa przedstawiany w mediach, i tak nie można narzekać na nudę w trakcie jego wykonywania. Każdy dzień pracy jest bowiem inny, a poszczególne sprawy rozwiązuje się zwykle z wykorzystaniem indywidualnego doń podejścia i odmiennych metod. Osoby, które lubią przeprowadzać odważne przedsięwzięcia i potrafią sobie radzić w trudnych sytuacjach, bez wątpienia będą zadowolone z dokonanego przez siebie wyboru.
