Czym są wzdęcia? Kiedy się pojawiają? Jak z tym walczyć…
Wzdęcia, czyli inaczej bębnica to nieprzyjemna dolegliwość polegająca na odczuciu obecności zbyt dużej ilości gazów w jelitach. Co ciekawe, niekoniecznie jednak faktyczna ilość gazów, co ujawnia się podczas badania lekarskiego, jest podwyższona; dlatego właśnie często mówi się o tym, że wzdęcia są odczuciem czysto subiektywnym spowodowanym różnego typu zaburzeniami motoryki układu pokarmowego. Ich najczęstszym (choć wcale nie nieodłącznym) objawem jest powiększenie obwodu w pasie; duży, nienaturalnie wystający cały brzuch, aż od wysokości na jakiej znajduje się żołądek, albo samo podbrzusze. Wzdęcia powodują dyskomfort, w tym też psychiczny, oraz, bardzo często, ból o kurczliwym charakterze i uwalnianie się jelitowych gazów (zwykle o niezbyt przyjemnym zapachu).
Kiedy pojawiają się wzdęcia?
Wzdęcia współwystępują często w przypadku:
Zespołu jelita nadwrażliwego
Chorób tarczycy
Niedrożności jelita grubego
Nietolerancji laktozy, fruktozy
Niewydolności trzustk
iStanów zapalnych jelit o przewlekłym charakterze
Nadkwasoty
Choroby trzewnej
Neuropatii trzewnej (u chorych na cukrzycę)
Wzdęcia mogą wywoływać też niektóre leki. Kobiety często skarżą się również na tego typu dolegliwości szczególnie podczas menstruacji. Najczęstszą i najbardziej prozaiczną przyczyną wzdęć jest jednak spożycie roślin strączkowych, jak fasola, czy soja, lub warzyw, jak kapusta, brokuły, czy kalafior.
Uważa się też, że jedzenie w pośpiechu, czy żucie gum do żucia, również mogą prowadzić do wzdęć, lub nasilać ich objawy, gdyż podczas owych czynności nieświadomie połyka się powietrze. Niektórzy połykają powietrze również podczas palenia papierosów. Gazy, które dostają się w ten sposób do żołądka mogą uwalniać się od razu, poprzez tzw. odbijanie, ale, gdy taki odruch nie nastąpi, oznacza to, że przedostają się one do kolejnych odcinków układu pokarmowego i, koniec końców, wylądują w jelicie grubym.
Wzdęcia, a przejedzenie
Kolejną przyczyną wzdęć jest, po prostu, przejedzenie. Wzdęciem spowodowanym zbyt dużą porcją obiadu zupełnie nie należy się przejmować, gdyż najpóźniej następnego dnia rano, obwód pasa wróci do normy, a wszystkie nieprzyjemne objawy znikną. Nie znaczy to jednak, że przejadanie się jest wskazane, czy nawet dozwolone; obciąża układ pokarmowy, który nie radzi sobie ze zbyt dużą ilością jedzenia na raz oraz, co ważne dla osób, które chcą dbać o linię, może skutkować przybieraniem na wadze. I nie chodzi tu oczywiście o sam fakt, że podczas jednorazowego obżarstwa można przyjąć bardzo dużą ilość kalorii, ale raczej o długofalowe skutki przejadania się, czyli rozciąganie się żołądka, co spowoduje, że, z czasem, by się najeść, trzeba będzie jeść coraz to większe porcje.
Wzdęcia, a błonnik
Na wzdęcia często narzekają również osoby, które diametralnie zmieniły swój sposób odżywiania poprzez wprowadzenie, nagle, zbyt dużej ilości produktów bogatych w błonnik do swego codziennego menu. Warto wiedzieć, że jeśli nie jesteśmy przyzwyczajeni do spożywania produktów pełnoziarnistych, otrębów etc., należy powoli zwiększać ich porcje i obserwować reakcje swego układu pokarmowego. Żywność przetworzona jest bardzo łatwa do strawienia. Dlatego właśnie nagła z niej rezygnacja na rzecz zdrowych, pełnowartościowych i wysokobłonnikowych produktów może, w pierwszej chwili, obciążyć układ pokarmowy.
Wzdęcia- co robić?
Leczenie wzdęć zależy głównie od ich przyczyn. Jeśli towarzyszą one poważnym jednostkom chorobowym, zarówno ich diagnostyką, jak i metodami leczenia zajmie się, z cała pewnością, lekarz prowadzący chorego, gdyż postępowanie wymagać będzie najprawdopodobniej przepisania leków, lub zmiany tych obecnie przyjmowanych. I tak np. w przypadku chorego z zespołem jelita nadwrażliwego przepisywane są leki prokinetyczne, a jeśli problemem jest przerost odpowiedniej flory bakteryjnej, lekarz zaleci krótką terapię antybiotykami. Osoby cierpiące na przewlekłe zaparcia, których wzdęcia nasilają się po przyjęciu leków przeczyszczających, powinni skorzystać z innego rodzaju specyfików (tu muszę zaznaczyć, że leki przeczyszczające są prawdziwą ostatecznością; jeśli borykamy się z zaparciami należy, na samym początku, spróbować wszystkich naturalnych metod walki z tym problemem, jak zmiana diety, wprowadzenie aktywności fizycznej etc. Wzdęcia spowodowane błędami w diecie osób nietolerujących laktozy, czy fruktozy, są dość proste do zniwelowania, gdyż wymagać to będzie, po prostu, eliminacji z diety składników, na które są one nadwrażliwe.
Wzdęcia, a dieta
Gdy mamy nawracające problemy ze wzdęciami, które nie są związane z żadną z wyżej wymienionych dolegliwości, należy uważniej przyjrzeć się swojej diecie. Jedzenie roślin strączkowych, często nawet w małych ilościach, powoduje nieprzyjemnie wydęty brzuch. Jest jednak dość prosty sposób, by uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji zjedzenia np. miseczki fasolki po bretońsku, a mianowicie, dodawanie, do tego typu potraw, kminku. Przyprawa ta ma właściwości niwelujące nadmierne wydzielanie gazów podczas trawienia.
Jednak nie tylko fasola może powodować wzdęcia. Warzywa takie jak kapusta, brokuły, czy brukselka mają dokładnie takie same właściwości. I w tym przypadku możemy zastosować mały trik, który pozwoli nam uniknąć piłki w brzuchu; należy pamiętać, by, pod żadnym pozorem, nie gotować ich pod przykryciem. Substancje w nich zawarte, które powodują wzdęcia, muszą się uwolnić podczas gotowania, co jest uniemożliwione, jeśli garnek jest przykryty. Co więcej, nie tylko sama pokrywka zablokuje uwalnianie się gazotwórczych substancji, ale nawet warstwa warzyw, która przykrywa te znajdujące się na spodzie (sic!). Powinno się więc gotować warzywa powodujące wzdęcia w garnkach o dość dużej powierzchni, by cała porcja warzyw było „na wierzchu”, lub, jeśli to niemożliwe, łatwiej poradzić sobie z ich częstym mieszaniem.
Czy to na pewno wzdęcia?
Objawy wzdęcia, pozornie łatwo wykrywalne, można jednak dość łatwo źle sklasyfikować. Często myli się wzdęcia np. z przybraniem na wadze, gdy obwód brzucha powiększa się na skutek większej ilości tkanki tłuszczowej na tym obszarze ciała, bądź permanentnego przejadania się. Problem, nazwijmy to, dużego brzucha, może jednak znaczyć coś dużo bardziej poważnego, jak:
Wodobrzusze
Marskość wątroby
Nowotwór
Pojawienie się torbieli
Powiększenie się śledziony, wątroby, lub nerek
Jeśli jesteśmy pewni, że nasze wzdęcia nie są objawem błędów dietetycznych, jedzeniem w pośpiechu etc. i wszystkie naturalne metody radzenia sobie z tym problemem nie są skuteczne, bo brzuch jest ciągle nienaturalnie duży, warto skonsultować się z lekarzem i sprawdzić, czy przyczyną problemu nie jest jednostka chorobowa.
Źródła:
Wzdęcie brzucha, dr n. med. Włodzimierz Zych (WWW.gastrologia.mp.pl)
Domowy poradnik medyczny, red. Prof. Dr hab. Kazimierz Janicki, Warszawa 1991
