Historia tego miasta datuje się sprzed 4 tys. lat, kiedy to ludy wędrowne zaczęły koczować na tym terenie. Świadczą o tym znalezione w okolicach Byczyny kamienne narzędzia. Przypuszcza się, że życie osiadłe zaczęło się w epoce żelaza. Okolicę Byczyny zamieszkiwały kiedyś plemiona Opolan.
Wraz z powstaniem państwa polskiego, powstała Byczyna (taką datę przyjęli historycy). Nazwa pochodzi od staropolskiego słowa „byczyna”, co oznacza miejsce hodowli i wypasu byków.
Różni książęta i panowie władali Byczyną, co prowadziło do ubóstwa poprzez częste zmiany prawodawstwa. Rabunki i pożary nękały mieszkańców.
Byczyna zapisała się w historii jako miejsce zwycięstwa oręża polskiego. W styczniu 1588 roku hetman Jan Zamoyski zwyciężył w bitwie z wojskami Maksymiliana Habsburga, który pretendował do tronu polskiego.
Okres II wojny światowej, to również niełatwy okres w historii Byczyny. 1 września 1939 o godz, 4,45 wojska niemieckie wkroczyły na most łączący oba brzegi Prosny. Wojna się rozpoczęła. Kazde zwycięstwo wojsk niemiecki było oznajmiane w Byczynie biciem dzwonów kościelnych. W miarę upływu czasu i coraz gorszych wiadomości z frontu dzwony biły coraz rzadziej.
18 stycznia miasto wyzwolono. Byczyna znacznie ucierpiała na działaniach wojennych. Po wyzwoleniu powstała administracja radziecka. Pierwszymi Polakami, którzy wrócili do Byczyny, byli kolejarze. Pierwszymi instytucjami, które powstały po wojnie, to kolej i poczta.
Byczyna ma swoją ciekawą historię.
Do dzisiaj zachowały się mury średniowieczne, obronne z XV i XVI wieku, które otaczają miasto, a długość obwarowań wynosi 912.5 metra. Mury wykonane są z kamienia i cegły na fundamentach z głazów narzutowych. Ich przeciętna wysokość to 5 – 5,5 metra, a grubość wynosi 1,35 do 1,70 metra. Zachowały się również dwie wieże: Wieża Bramna Niemiecka – Zachodnia, Wieża Bramna Polska – Wschodnia, Baszta Południowa zwana Piaskową, która miała wzmocnić obronność murów oraz fragment fosy. Fragment fosy łączy się obecnie z parkiem miejskim.
Zachowały się również kościoły z różnych okresów: Kościół św. Mikołaja – neogotycki, Kościół św. Trójcy – barokowy, kaplica św. Jadwigo – gotycka.
Podziwiać również możemy Ratusz – obecnie siedziba władz. Pierwotny ratusz z przełomu XV w. i XVI w., odrestaurowany w stylu barokowo-klasycystycznym w XVIII w. całkowicie spłonął w 1945, pieczołowicie zrekonstruowany z zachowaniem dawnej stylistyki oddano do użytku 25 stycznia 1968r. Od 2011 roku znajduje się tam punkt widokowy na miasto. Zachowały się oryginalne zabytkowe piwnice. Na starym mieście może zobaczyć zabytkowe kamienice i domy wśród wąskich zaułków i uliczek. Domy te pochodzą głównie z okresu po pożarze z 1757 roku.
Obecnie Byczyna znana jest przede wszystkim z międzynarodowych turniejów, odbywających się dwa razy w roku. Na festynach reprezentują się różne międzynarodowe bractwa rycerskie. Odbywają się takie turnieje jak: bojowy, łuczniczy, rzut włócznią, toporem, siekierą, nożem oraz bieg dam. Imprezie towarzyszą pokazy ognia, liczne gry i zabawy średniowieczne, parady, muzyka średniowieczna. Głównym punktem programu jest historyczna inscenizacja : oblężenie Byczyny.
Atmosfera panująca na tym festynie pozwala się na krótki czas oderwać od współczesnych czasów i zasmakować kultury średniowiecznej.
Byczyna to jedna z perełek polskich, która postawiła na turystykę i w tym kierunku się rozwija.
