Istotę tej choroby stanowi wyniszczenie przez przeciwciała komórki trzustki, co powoduje niedobór insuliny w organizmie. Konsekwencją tego jest nadmierny wzrost cukru we krwi i niemożność zapanowania nad wysokimi cukrami bez insuliny podawanej z zewnątrz - penem lub pompą insulinową.
W większości przypadków zachorowań na cukrzycę typu 1 obserwuje się u ludzi młodych tj. do ukończenia 30. roku życia, dlatego często mówi się, że jest to cukrzyca wieku młodzieńczego. Bardzo często dotyka jednak dzieci w wieku od 0 do 15 roku życia.
Wymaga ona systematycznego podawania insuliny do każdego posiłku jak i częstego pomiaru stężenia glukozy we krwi. Przyczyny jej rozwoju nie są do końca znane. Jednymi z wielu czynników może być udział czynników genetycznych bądź dziedzicznych (genetyczne, bądź dziedziczne uszkodzenia komórek trzustki- często zupełnie nie związane z chorobą występującą w rodzinie jeśli chodzi o choroby z autoagresji. U rodzica może to być choroba wrzodowa żołądka, a u dziecka dojdzie do wyniszczenia komórek trzustki odpowiedzialnych za produkcję insuliny.)
Kolejnym czynnikiem powodującym zmiany w funkcjonowaniu organizmu i jego uszkodzeniu może być infekcja wirusowa - organizm broniąc się przed infekcją zaczyna produkować przeciwciała, które wyniszczają własne komórki organizmu traktując je jako wrogie. Uszkodzeniu może ulec każdy organ przeciwko któremu nasz własny organizm wytworzy przeciwciała.
Zdrowe i racjonalne odżywianie jest bardzo ważne i dla osób chorych na cukrzyce typu pierwszego jak i drugiego. Bardzo ważne jest również dla osób zdrowych, które pragną to zdrowie zachować.
Osoby chore na cukrzycę typu 1-go mają na ogół wagę ciała prawidłową lub nawet niedowagę, dlatego tak ważne jest prawidłowe odżywianie, aby dostarczyć do organizmu wszystkie składniki odżywcze potrzebne mu do prawidłowego wzrostu i odżywienia komórek. Ilość kalorii dostarczana danej osobie jest indywidualne dostosowywana przez lekarza do jego wieku, wagi wysiłku fizycznego, który codziennie wykonuje, jak również do bieżących potrzeb danej osoby i jej apetytu. Posiłki powinny być spożywane regularnie, co zapobiega zbyt dużym wahaniom poziomu glukozy we krwi. Liczba spożywanych posiłków zależy od indywidualnych zapotrzebowań osoby chorej, a co za tym idzie liczby wstrzyknięć insuliny oraz od jej rodzaju (czasu działania), dlatego dla każdej osoby dieta jest ustalona przez lekarza i dietetyka.
W przypadku insuliny wstrzykiwanej penem zazwyczaj stosuje się 3-4 posiłków nie częściej niż co 3 godziny. W przypadku insuliny podawanej przez pompę można ustalić z lekarzem nawet i 5 bądź 6 posiłków podzielonych czasowo. Przy niskim cukrze przed snem, co się czasem zdarza, należy zjeść coś bezpośrednio przed snem, co pozwoli uniknąć spadku cukru podczas snu- hipoglikemii.
Wszelkie dawkowania i przeliczniki insulinowe są ustalane z lekarzem i dietetykiem prowadzącym dziecko. Stosując się do tych zaleceń łatwiej utrzymać poziomy cukru w ryzach i pozwolimy cieszyć się dziecku w miarę normalnym życiem.