Sudoku – fenomen z Japonii

Sudoku to skrót od japońskiej nazwy sūji wa dokushin ni Kairu, co można przetłumaczyć jako cyfry muszą być pojedyncze. Celem tej łamigłówki jest uzupełnienie diagramu o wymiarach 9 na 9 pól w taki sposób, by w każdym z dziewięciu kwadratów 3 na 3 pola, w każdym wierszu i w każdej kolumnie znalazły się cyfry od 1 do 9, ale każda tylko raz.
W Sudoku widać wyraźne podobieństwa do pochodzącego ze średniowiecznej Arabii kwadratu łacińskiego. Tutaj dodano jednak podział na dziewięć dziewięciopolowych kwadratów.
Odmian Sudoku jest mnóstwo, oto najbardziej popularne z nich:
- Sudoku samurai. Plansza to pięć kwadratów połączonych tak by tworzyć literę x.
- Sudoku diagonalne. Oprócz normalnych restrykcji, cyfry nie mogą również się powtarzać po przekątnej
- Sudoku trójwymiarowe – kwadrat 9x9 zastąpiony zostaje sześcianem 9x9x9
- Sudoku na większej niż standardowa planszy. Jest tutaj wiele wariacji, np. plansza 16x16.
- Killer Sudoku – na początku na planszy nie ma w ogóle cyfr. Jedyną podpowiedzią są zaznaczone fragmenty obejmujące 2 do 7 pól, z zaznaczoną sumą cyfr znajdujących się na tych obszarach

Sudoku zaczęło zdobywać popularność na świecie po opublikowaniu pierwszej planszy w japońskiej gazecie w 1986 roku. W europie za pierwsze miejsce publikacji sudoku uznaje się „The Time” z 12 grudnia 2004 roku. W Polsce sudoku pojawiło się w czerwcu 2005 roku na łamach tygodnika „Polityka”. Pierwszym oficjalnym mistrzem polski został w 2005 roku Michał Karwański. Pierwszym mistrzem świata została w 2006 roku pochodząca z Czech Jana Tylom. Brytyjscy naukowcy obliczyli, że istnieje ponad 6 tryliardów (!) możliwych kombinacji liczb na planszy Sudoku.