Kilka słów o ghostingu
Ghosting jest pojęciem wywodzącym się z Ameryki, które na chwilę obecną jest popularne, opisywane przez literaturę psychologiczną i badane. W końcu jak lepiej opisać nagłe zerwanie, lub dystansowanie znajomości internetowej, czy nawet fizycznej (której elementy, takie jak np. aranżowanie spotkań są przeniesione do rzeczywistości wirtualnej), w której gaśnie jakiekolwiek zainteresowanie z jednej ze stron. Często mamy wtedy do czynienia z sytuacją odcięcia, lub stopniowego wygaszania relacji, bez szczerej rozmowy i bezpośredniego komunikatu. Nie tylko nastolatek w takiej sytuacji powie: “Zostałeś_aś zghostowany_a”. Termin ghosting, coraz częściej jest też odnoszony do innych sfer, niż te romantyczne, takich jak ogólnie sfery relacyjne (koleżeńskie, przyjacielskie), czy deklaracje polityczne (Purcell, Williams, Stroud, 2020). Ofiara ghostingu często nazywana jest jako ghostee, natomiast osoba, która na ghosting się zdecydowała, to ghoster.
W wielu artykułach jako motywację do zachowań ghostingowych wyróżnia się wyłącznie podwyższanie ego przez ghostera, co nie do końca jest prawdą. Oczywiście osoby z osobowością narcystyczną mają tendencję, do budowywania swojej samooceny kosztem innych osób, między innymi ghostując je, tak jak i osoby z osobowością histrioniczną będą chciały wzbudzić zainteresowanie i szacunek wśród innych osób zmieniając obiekty westchnień z dnia na dzień bez żadnego słowa, ale powodów do tego typu zachowań jest o wiele więcej. Może to wynikać z unikowego stylu przywiązania (w końcu relacja stanowi pewną formę zobowiązania), etapu rozwojowego, na którym ghoster się znajduje (np. etap intymności, a przywiązania, kiedy to młody dorosły może bać się zaniku własnej tożsamości angażując się w relację), czy też problemów z wyrażaniem i rozumieniem własnych uczuć, lub uczuć innej osoby. Przyczyn tego typu zachowań jest wiele, a co za tym idzie upraszczanie ghostingu do sposobu na poprawę ego jest generalizowaniem i uproszczeniem, które nie jest potwierdzone naukowo.
Ghosting omawiany jest najczęściej w kontekście osób z pokolenia Z (urodzonych po 1995 roku), czyli tych, które wychowały się w erze cyfryzacji. Szerokie spektrum mediów społecznościowych ułatwia inicjowanie nowych znajomości, niestety ale często też prowadzi do spłycenia ich trwałości. Konsumpcjonizm wszechobecny w XXI wieku może też dotyczyć wymiaru relacyjnego. Potrzeba poznania nowej osoby może zostać szybko zaspokojona, a nowa relacja może łatwo zaspokoić podstawowe potrzeby bliskości, czy bycia w centrum zainteresowania (Rivera, M. J., 2015). W końcu nowe relacje z reguły są o wiele bardziej intensywne, niż te, które trwają już od jakiegoś czasu. Są też o wiele bardziej zindywidualizowane, często z założenia niezobowiązujące, więc i ghosting będzie w nich o wiele częstszy. Szacuje się, że od 13% do 23% dorosłych zostało zghostowanych (LeFebvre, L. E., 2019).
Zjawisko ghostingu niesie ze sobą konsekwencję zarówno dla sprawcy, jak i ofiary. Ghoster często racjonalizuje swoją decyzję dbaniem o siebie, czy brakiem komplementarności charakterologicznej, czyli perspektyw. To może prowadzić do budowania niewłaściwych schematów relacyjnych, czyli problemów z budowaniem stałej relacji, a w rezultacie często samotności. Ghostee z kolei, jako, że nie dostał żadnego wyjaśnienia nagłej zmiany sytuacji i formy budowania relacji, często spotyka się z dyskomfortem psychicznym, samotnością, rozpaczą. Może też obwiniać siebie za nieudaną relację, czyli potraktować sytuację bardzo personalnie. (Biolcati R., Pupi V., Manacini G., 2021) Ze względu na całkowite odcięcie sytuacja ta nie zostanie nigdy w pełni wyjaśniona, ograniczony jest też kontakt twarzą w twarz, przez co wyraz emocji obu stron nie jest w stanie oczyścić atmosfery.
Warto podkreślić, że ghostingiem nie musi być typowe odcięcie, czy blokowanie możliwości do komunikacji drugiej osobie. Jego przejawami jest też na przykład drastyczna zmiana formy kontaktu, czyli zamiast masy długich wiadomości od partnera_ki, jedyna interakcja na jaką możemy liczyć to pasywno-agresywne reakcje na nasze wiadomości (przykładowo emotikony).
CDA (Cyber Dating Abuse), czyli kontrolowanie, napastowanie, oraz stalking za pośrednictwem mediów społecznościowych...
O tyle, o ile ghosting odnosi się do kończenia relacji, o CDA możemy powiedzieć wtedy, kiedy jedna ze stron daną relację próbuje zakończyć, ale nie jest w stanie, lub nie jest świadoma toksycznego zachowania partnera. Wraz z rozwojem technologii, zwiększają się też narzędzia używane do stalkingu - osoby, które uciekają się do przemocy wirtualnej nie darzą partnera zaufaniem, bagatelizują jego prośby, posuwając się do coraz to bardziej ingerujących w jego przestrzeń osobistą środków. Może to być przykładowo kontrolowanie jego lokalizacji, czy czytanie prywatnej korespondencji bez jego wiedzy (czyli pośrednie kontrolowanie partnera). Inną sytuacją typową dla CDA, jest testowanie czyichś granic poprzez nękanie obraźliwymi wiadomościami, szantażowanie, groźby, czy publiczne upokorzenie (jako bezpośrednie formy agresji). Szacuje się, że jawnej przemocy tego typu doświadczyło do 31,7% osób dorosłych. W przypadku pośredniej formy przemocy wirtualnej, mówi się o liczbie 81% (Gámez-Guadix, 2016).
Osoby o wysokim wyniku w skali neurotyczności (test osobowości Wielkiej Piątki, gdzie neurotyczność traktowana jest jako zrównoważenie psychiczne, w kontekście odczuwania skrajnych emocji, takich jak m.in. strach, gniew, poczucie winy), czyli te, które przeżywają emocje bardzo intensywnie mają tendencję zarówno do zostania ofiarą, jak i oprawcą. Również osoby, które nie są ugodowe w relacjach mają większe predyspozycje do przemocy wirtualnej. To z kolei może być powiązane ze zmniejszonym zaufaniem względem innych, przeświadczeniu do swojej racji, czy mniejszym przywiązaniem do innych.
Jak radzić sobie z ghostingiem i CDA?
Jak w przypadku przemocy każdego rodzaju, nie ma na to uniwersalnej porady czy złotego środka. Zakończenie relacji, czy trwanie w toksycznej relacji często odciskają na nas piętno, niekiedy wymaga odbycia swoistej żałoby relacyjnej. Warto się natomiast skupić na tym, aby nie upatrywać winy w swoim zachowaniu. Jeśli byłeś_aś ofiarą cyberprzemocy, nie pozwól aby podburzyło to Twojej pewności siebie. W przypadku toksycznych relacji warto zadbać o siebie, oraz odciąć się. Zamiast trzymać emocji w sobie, warto jest przekazać ładunek emocjonalny drugiej osobie, nie oceniając, ale wyrażając swoją perspektywę. Grając w otwarte karty nie tylko przekazujemy wzorzec otwartej rozmowy na temat problemu, ale też możemy wpłynąć na późniejsze zachowanie osoby.
Tak jak w przypadku relacji fizycznej, kontaktując się z drugą osobą za pomocą komunikatorów przyśpiesza nam tętno, ekscytujemy się, możemy się zakochać, zauroczyć, nawet jeśli relacja była stosunkowo krótka. To normalne, że możemy odczuwać negatywne emocje względem oprawcy. Warto jest natomiast pamiętać, że sytuacja tego typu mogła się zdarzyć na innej płaszczyźnie, niż ta internetowa, a co za tym idzie, po subiektywnie odpowiednim czasie dać jeszcze szansę wirtualnym znajomościom.
Artykuł przygotował Bartłomiej Pisarski z Centrum Terapii Haak
Bibliografia
Purcell, A., Williams, K., Stroud, S. R. (2020). Ethics in Political Communication. Center for Media Engagement. Media Ethics Initiative. University of Texas at Austin
Rivera, M. J. (2015). Relaciones Líquidas en Facebook: "Práctica de Ghosting en la Generación Z (después de 1995)". Universidad de Los Hemisferios
Biolcati, R., Pupi, V., Mancini G. (2021). Cyber dating abuse and ghosting behaviours: personality and gender roles in romantic relationship. Department of Education Sciences. Alma Mater Studiorum University of Bologna. Bologna. Italy
LeFebvre, L. E., Allen, M,. Rasner, R. D., Garstad, S., Wilms, A., Parrish, C. (2019). Ghosting in emerging adults’ romantic relationships: The digital dissolution disappearance strategy. Imagination, Cognition and Personality, 39, 125-150. https://doi.org/10.1177/0276236618820519
Gámez-Guadix, M., Borrajo, E., Almendros, C. (2016). Risky online behaviors among adolescents: Longitudinal relations among problematic Internet use, cyberbullying perpetration, and meeting strangers online. Journal of Behavioral Addictions, 5, 100-1007. https://doi.org/20.1556/2006.5.2016.013
