Czym jest chrypka?
Na początek powstaje więc proste pytanie: „Co to jest chrypka?”. Wydawać by się mogło, że odpowiedź jest prosta. Niejeden zapytany odpowiedziałby, że chrypa to objaw chorób gardła, który sprawia, że głos jest matowy, skrzeczący i nieczysty, a osoba mająca chrypkę nie może wymówić czy też wyśpiewać dźwięków na wyższych tonach. Odpowiedź ta jest prawdziwa, jednak niekompletna, gdyż chrypka to zjawisko akustyczne, które informuje nas o tym, że w naszym aparacie mowy coś działa niepoprawnie. Powstaje ona w momencie, gdy fałdy głosowe, zwane również strunami głosowymi, nie domykają się do końca. W efekcie przez niedomkniętą głośnię ucieka powietrze, zaburzając mechanizm prawidłowej fonacji. Może ona też być efektem nieprawidłowego drgania strun głosowych. Doprowadza to do interferencji fal akustycznych, których słyszalnym objawem jest właśnie chrypka. Także nadmierna ilość śluzu, zgromadzona na strunach głosowych, może powodować chrypkę.
Przyczyny chrypki
Chrypka jest nie tyle chorobą, co objawem choroby, więc aby ją wyleczyć, należy dążyć do poznania pierwotnej przyczyny tego stanu i wyeliminowania go, co pozwoli także na cieszenie się jasnym, dźwięcznym i czystym głosem. Najczęstsze przyczyny chrypki to: mechaniczne przeciążenie głosu, spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, a także stany zapalne gardła i krtani, takie jak zapalenie gardła i krtani, podgłośniowe zapalenie krtani, krup wirusowy czy ostre zapalenie nagłośni. W przebiegu wszystkich tych chorób może wystąpić chrypa. Szczególnie groźne, zwłaszcza u małych dzieci, są trzy ostatnie wymienione choroby, gdyż zwężenie krtani, wywołane tymi chorobami, może być dla dziecka śmiertelnie niebezpieczne. Dlatego też warto zwrócić uwagę na chrypkę u dziecka. Do innych przyczyn chrypki należą także: uszkodzenie więzadeł głosowych, nerwów i mięśni krtani, uraz mechaniczny, będący efektem uderzenia, zakrztuszenia, utkwienia ciała obcego lub podduszenia, refluks żołądkowo-przełykowy, niedoczynność tarczycy, nowotwory krtani, płuc, przełyku.
Jak zapobiegać chrypce?
Chrypa bardzo często przydarza się osobom, które z racji wykonywanego zawodu dużo mówią lub śpiewają. Mowa wtedy o dysfonii zawodowej. Do grup zawodowych, narażonych na chrypkę, należą nie tylko nauczyciele, lecz także wokaliści, prezenterzy, wodzireje, telemarketerzy, przedstawiciele handlowi, menadżerowie czy politycy. Zwykle jest ona efektem nieprawidłowej emisji głosu, która może doprowadzić do przewlekłych zmian aparatu głosotwórczego, takich jak guzki głosowe, polipy, przerosty fałdów głosowych czy niedowłady mięśni wewnętrznych krtani. Najczęściej chrypa ma charakter czynnościowy i może zniknąć przy zastosowaniu odpowiedniego leczenia i rehabilitacji głosowej. Ważne jest także, by już na etapie kształcenia osób posługujących się głosem kłaść nacisk na uczenie prawidłowej emisji głosu. Tak ma to miejsce w przypadku szkół kształcących wokalistów, dlatego rzadziej mają oni chrypę niż na przykład nauczyciele, gdzie emisja głosu w toku nauczycielskich studiów jest marginalizowana.
Aby zapobiec chrypce, warto pamiętać o kilku złotych zasadach:
Pamiętaj o prawidłowej emisji głosu. Nie krzycz, ale i nie szepcz, mów w średnicy swojego głosu, czyli w wysokości, która jest dla ciebie najodpowiedniejsza. Przy mówieniu zadbaj o prawidłową postawę. Zadbaj, by napięte i zwarte były mięśnie odpowiedzialne za fonację, a pozostałe pozostawały rozluźnione. Pij odpowiednią ilość wody, aby nawilżyć śluzówki. Zadbaj także o odpowiednią wilgotność powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywasz. Unikaj czynników drażniących: papierosów, alkoholu, ostrych przypraw, zbyt dużych ilości kawy czy herbaty, a także niekorzystnych warunków atmosferycznych, takich jak silny wiatr czy mróz. Jeśli w twoim głosie pojawi się chrypka, sięgnij po naturalne sposoby, takie jak napar z szałwii, tymianku czy rumianku, płukanie gardła roztworem soli emskiej czy kleik z siemienia lnianego. Pomóc też mogą środki dostępne bez recepty w aptece. Pamiętaj, że najlepszym lekarstwem na chrypkę jest milczenie i odpoczynek głosu. Unikaj nawet szeptania, który nadwyręża głos w podobnym stopniu jak krzyk.
Krótkotrwała chrypka powinna ustąpić po kilku dniach, zwłaszcza jeśli damy głosowi odpocząć i wspomożemy jego regenerację. Jeśli jednak chrypka trwa powyżej 4 tygodni, to należy skonsultować się z laryngologiem, gdyż może ona być objawem trwałych zmian strun głosowych lub raka krtani. Bagatelizowana chrypka może spowodować nawet zanik głosu, czyli afonię.
