Podatkiem nazywamy jednostronne, przymusowe i bezzwrotne świadczenie pieniężne wprowadzone w drodze ustawy na rzecz państwa lub samorządu terytorialnego. Struktura podatku ma autonomiczną budowę, każdego ze zobowiązań podatkowych. Do najważniejszych elementów struktury podatku wyróżnionych w literaturze przedmiotu zalicza się :
Ø podmiot podatku- to osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Podmioty te ze względu na fakt, że to na nich spoczywa obowiązek podatkowy, w drodze ustawy określa się zbiorczym mianem podatników.
Ø przedmiot podatku- to stan faktyczny lub prawny, wyraźnie określony przez ustawodawcę, z którym przepisy obowiązującego prawa łączą powstanie zobowiązania podatkowego. Do stanów takich polskie prawo podatkowe zalicza między innymi dochód, grunt, lokal, spadek czy darowiznę.
Ø podstawę podatku- to określony w sposób ilościowy lub wartościowy przedmiot podatku, podstawa może być wyrażona jednostkach pieniężnych lub w jednostkach powierzchni, długości czy wagi.
Ø stawkę podatku- powszechnie przyjmuje się, że stawka podatku jest określona w wysokości kwotowej lub procentowej należnej od danej podstawy podatku. W teorii systemu podatkowego wyróżnia się cztery zasadnicze rodzaje stawek podatkowych:
· stawkę proporcjonalną- charakteryzująca się stałym stosunkiem pomiędzy kwotą podatku a wielkością podstawy opodatkowania. W tym przypadku jakiekolwiek zmiany podstawy podatku nie powodują zmian wysokości stawki podatku.
· stawkę progresywną- jej wysokość rośnie wraz ze wzrostem podstawy podatku.
· stawkę regresywną- to odwrócenie stawki progresywnej, ich wysokość rośnie wraz ze zmniejszeniem się podstawy podatku i odwrotnie wysokość stawki maleje wraz ze wzrostem podstawy podatku.
· stawkę degresywną- są to stawki proporcjonalne z tym wyjątkiem, że przy najniższych podstawach podatku przechodzą w stawki progresywne.
Ø ulgę podatkową- polega na wyłączeniu z podstawy podatku pewnych ściśle określonych przez ustawodawcę wartości. Efektem tych zabiegów jest ostateczne zmniejszenie wysokości należnego podatku.
Ø zwolnienie podatkowe- są to zwolnienia trojakiego rodzaju, mogą być zwolnienia podmiotowe, przedmiotowe oraz podmiotowo-przedmiotowe.
Ø wyłączenie podatkowe- stosowane są w przepisach prawa podatkowego wtedy, gdy ustawodawca wskazuje pewne stany, faktyczne lub prawne, nie rodzące obowiązku podatkowego, jednocześnie precyzując warunki konieczne do stosowania wyłączenia.
Przyjmuje się powszechnie, że podatek spełnia co najmniej trzy zasadnicze funkcje :
Ø funkcja fiskalna- to pierwotna funkcja systemu podatkowego, dążenie przez państwo do pozyskiwania na drodze opodatkowania jak największych środków pieniężnych na finansowanie wydatków publicznych.
Ø funkcja ekonomiczna- jest nierozerwalnie związana z funkcją fiskalną, ponieważ zbyt wysokie obciążenia podatkowe powodują zahamowanie rozwoju gospodarczego, czego efektem jest z kolei zniszczenie źródeł podatkowych i naturalne zmniejszenie wpływów budżetowych.
Ø funkcja społeczna- jej istotą jest wpływanie za pomocą obowiązującego systemu podatkowego na redystrybucję dochodu narodowego.
We współczesnym systemie podatkowym wyróżniamy następujące klasyfikacje podatków:
Ø podatki osobiste i rzeczowe- podatki osobiste to te które uwzględniają zdolność płatniczą podatnika, na przykład podatek dochodowy od osób fizycznych. Podatek rzeczowy nie bierze pod uwagę w żaden sposób sytuacji osobistej podatnika co można zauważyć na przykładzie podatku rolnego.
Ø podatki bezpośrednie i pośrednie- podatek bezpośredni jest to podatek, którego normatywny podmiot i przedmiot jest identyczny z podmiotem i przedmiotem ekonomicznym. Przyjęcie takiej formy zobowiązania podatkowego umożliwia stosowanie rozmaitych ulg, zwolnień czy wyłączeń. Podatki pośrednie pozwalają na przerzucenie zobowiązania podatkowego ich główną zaletą jest to że zapewniają stałe wpływy do budżetu nawet w ekstremalnych sytuacjach. Takim podatkiem jest podatek od dochodu wydatkowanego na zakup dóbr i usług VAT.
Ø podatki państwowe i samorządowe- pierwsze stanowią źródło wpływów do budżetu państwowego zaś podatki samorządowe to wpływy do budżetów samorządów terytorialnych.
Ø podatki przychodowe, dochodowe, konsumpcyjne i majątkowe, podatek przychodowy to taki którego podstawą jest uzyskany przychód. Dochodowe uzależnione są od wyniku finansowego działalności podatnika. Konsumpcyjne to dochód wydatkowany. Majątkowy to taki którego przedmiotem jest posiadanie określonych wartości, ich nabycie lub zbycie.
Źródłami polskiego prawa podatkowego są następujące akty prawotwórcze :
Ø konstytucja
Ø ordynacja podatkowa, kontrola skarbowa, opłata skarbowa, podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek dochodowy od osób prawnych, podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek od spadków i darowizn, podatek rolny, podatek leśny, podatki lokalne i opłaty lokalne, gry hazardowe).
Ø rozporządzenia i zarządzenia
Ø uchwały organów samorządu terytorialnego
Ø umowy międzynarodowe
Najbardziej popularnym i najczęściej stosowanym do wyliczenia podatku dochodowego jest opodatkowanie według skali progresywnej i od niego zacznę omawianie poszczególnych metod podatkowych. A to nastapi w dalszych artykułach lub znajdziesz na moim blogu.....http://walkafiskusowa.blogspot.com/
pozdrawiam serdecznie...
