Modernizacja instalacji centralnego ogrzewania.

Sprawnie działająca instalacja centralnego ogrzewania to - poza ociepleniem budynku - podstawowy warunek zmniejszenia wydatków na energię cieplną. Myśl o modernizacji instalacji grzewczej przychodzi do głowy zwykle wtedy, gdy coś zaczyna nam w niej przeszkadzać. Psujący się kocioł, wysokie rachunki za ogrzewanie, niewygodna obsługa, zbyt niska temperatura w pomieszczeniach.

Aby sprawnie i skutecznie przeprowadzić modernizację przede wszystkim należy ustalić, czy konieczna jest wymiana grzejników lub rur, czy też i grzejników, i rur. Jeśli dokładnie sprawdzimy instalację, nie wydamy niepotrzebnie pieniędzy na wymianę elementów, które jej nie wymagały, i jednocześnie nie pominiemy tych, które wymiany wymagają. Grzejniki i rury to nie jedyne elementy instalacji, na których wymianę najczęściej decyduje się użytkownik. Na znaczną poprawę pracy instalacji, a co za tym idzie na zmniejszenie rachunków za ciepło i poprawę komfortu użytkowania wpływ ma także wymiana takich elementów jak pompa obiegowa c.o. , naczynie wzbiorcze, zawory regulacyjne, a chyba w największym stopniu kocioł lub wymiennik ciepła.

Wymiana całej instalacji centralnego ogrzewania.
Gdy decydujemy się na wymianę całej instalacji lub gdy wymieniamy kocioł na gazowy lub olejowy, to najlepiej wykonać ją jako zamkniętą. Nie jesteśmy wtedy ograniczeni wyborem grzejników,  ponieważ w instalacji zamkniętej  możliwe jest zamontowanie dowolnego rodzaju grzejnika. Pojęcie instalacja typu zamkniętego oznacza, że elementem zabezpieczającym kocioł przed nadmiernym wzrostem ciśnienia jest ciśnieniowe naczynie wzbiorcze. Zamknięte instalacje c.o. są zabezpieczone przed korozją, gdyż są szczelne i powietrze nie ma do nich dostępu. Inną, ważną zaletę zamknięcia instalacji jest ograniczenie ubytków wody w instalacji na skutek parowania.
W starych instalacjach do zabezpieczenia przed przyrostem objętości wody spowodowanym wzrostem jej temperatury służyło tak zwane­ otwarte naczynie wzbiorcze. Był to dość duży otwarty zbiornik umieszczony w najwyższym punkcie instalacji. Stały kontakt wody instalacyjnej z tlenem atmosferycznym powodował przyspieszoną korozję elementów instalacji. Zamknięte naczynie wzbiorcze spełnia to samo zadanie co otwarte, ale powietrze nie ma do niego dostępu. Dzięki temu korozja i odkładanie się kamienia kotłowego są ograniczone.

Wymiana pompy obiegowej.
Modernizacja instalacji grzewczej ( związana z wymiana rur, grzejników, zaworów termostatycznych) wymaga często zamontowania pompy obiegowej. Użycie rur o mniejszych  średnicach,  różnego rodzaju zaworów,  powoduje zwiekszenie oporów przepływu wody.  Układ grawitacyjny wtedy się już nie sprawdzi. Pompa obiegowa w instalacji c.o. wymusza cyrkulację w obiegu grzewczym i umożliwia równomierne doprowadzenie wody zasilającej do wszystkich grzejników. Łatwo je zamontować i nie potrzeba na nie dodatkowego miejsca, zużywają niewiele energii, nie wymagają obsługi. Większość pomp obiegowych produkowana jest jako dwu- lub trzystopniowe, co ułatwia dobór ich wydajności do konkretnej instalacji.  Najlepszym rozwiązaniem jest montaż pompy obiegowej na na przewodzie zasilającym instalację centralnego ogrzewania. W wielu kotłach pompa obiegowa jest zamontowana fabrycznie, wtedy podczas modernizacji instalacji i wymiany kotła nie trzeba jej osobno kupować.

Wymiana rur.
Wymiana starych grubych rur instalacji grzewczej na rury o  mniejszej średnicy zapewnia mniejszą ilość wody pracującej w obiegu, co wpływa na zmniejszenie bezwładności cieplnej instalacji. Jeśli zdecydowaliśmy się na wymianę rur, staniemy przed dylematem, z jakiego materiału będą te nowe. Coraz rzadziej wykonuje się instalacje z rur stalowych. Popularne stały się systemy rur z tworzywa sztucznego i rury miedziane. Rury miedziane posiadają znacznie mniejsze opory niż rury stalowe, co pozwala na stosowanie znacznie mniejszych średnic przewodów, a tym samym mniej wody w instalacji.  Instalacje wykonane z rur miedzianych cechują się dużym stopniem bezpieczeństwa, który wynika z tego, iż nie występują tu połączenia metodą gwintową, jak miało to miejsce w przypadku rur stalowych. Rury z miedzi są odporne na korozyjne działanie zimnej i ciepłej wody oraz nieutleniających kwasów, a także na wpływ promieni UV i zmiany temperatury. Najważniejszym kryterium przy wyborze rodzaju rur jest maksymalna temperatura, jaką może osiągnąć płynąca nimi woda. Dlatego wszędzie tam, gdzie jest ryzyko przekroczenia 90°C, a więc w instalacjach z kotłami na paliwa stałe, nie powinno się stosować rur z tworzywa sztucznego. W innych przypadkach wybór jest dowolny. Rury miedziane stosuje się często przy naprawach starych instalacji z rur stalowych.  Łatwo jest nimi zastąpić zniszczone piony i gałązki stalowe.
Decydując się na instalację z rur miedzianych należy pamiętać o tym aby nie łączyć ich bezpośrednio z elementami aluminiowymi instalacji. Dlatego stosuje się w rurach  specjalne uszczelki doczołowe które osłaniają aluminium przed kontaktem z miedzią.  Połączenie miedzi z aluminium powoduje korozję elektrochemiczną, należy więc zapobiec jej przez zastosowanie tzw. inhibitora korozji. Jest to preparat, który dodany do wody niewielkich ilościach pozbawia ją właściwości korozyjnych.
Połączenie takie jest możliwe tylko pod warunkiem, że mamy system grzewczy zamknięty.

Obecnie coraz większą popularność zyskują instalacje wodne z tworzyw sztucznych. W rurach z tworzyw sztucznych nie występuje korozja i nie powstaje kamień kotłowy. Rury z tworzyw nie przenoszą drgań, tłumią wibracje i szumy powstające w instalacji. Są obojętne chemicznie, nie wchodzą więc w reakcję z wodą i zawartymi w niej związkami. Podstawową wadą rur plastikowych jest przenikanie przez ich ścianki tlenu. Przy tym, im wyższa temperatura czynnika roboczego w rurze, tym więcej tlenu się przedostaje. Nie ma to wpływu na trwałość samego przewodu, ale tlen w wodzie instalacyjnej jest niekorzystny dla wszystkich elementów i urządzeń metalowych (np. grzejniki), znajdujących się w instalacji.

Wymiana grzejników.
Modernizując instalację centralnego ogrzewania warto pomyśleć o wymianie grzejników na nowe, o mniejszej pojemności wodnej. 
Wybierając grzejnik, nie można kierować się jedynie względami estetycznymi. Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na jego moc cieplną. Jest ona podawana w watach [W] dla różnych temperatur zasilania i powrotu czynnika grzejnego oraz temperatury w pomieszczeniu, w którym grzejnik będzie zamontowany. Grzejnik musi być dobrany tak, aby jego moc cieplna była co najmniej równa zapotrzebowaniu na ciepło danego pomieszczenia (często używa się też określenia straty ciepła pomieszczenia).
Na wymianę grzejników najczęściej decydujemy się, gdy dom zostanie ocieplony i zmieni się zapotrzebowanie na ciepło do jego ogrzania. Stare grzejniki mogą się wtedy okazać zbyt duże do nowych potrzeb. Inny dobry powód to zmiana parametrów wody grzewczej. Obniżenie temperatury zasilania i powrotu, związane z zainstalowaniem nowoczesnego niskotemperaturowego źródła ciepła, może pociągnąć za sobą konieczność wymiany grzejników- w tym przypadku  na większe.
Nowy grzejnik, którym chcemy zastąpić stary, powinien przede wszystkim mieć moc odpowiednią do ogrzania pomieszczenia, w którym ma zostać zainstalowany,  wymiary umożliwiające zamontowanie go w miejscu po poprzedniku. Warto również zwrócić uwagę na inne, pozornie mniej ważne elementy, takie jak materiał, z jakiego jest zrobiony, pojemność wodną i konstrukcję. To one decydują o sposobie przekazywania ciepła przez grzejnik, a więc w rezultacie o przyszłym komforcie użytkowników centralnego ogrzewania.
Wraz z wymianą grzejnika dobrze jest wymienić także zawory grzejnikowe, a najlepiej na zawory termostatyczne. Termostaty instalowane na grzejnikach zamykają lub otwierają dopływ ciepłej wody do grzejnika w takiej częstotliwości, aby zapewnić użytkownikowi utrzymanie temperatury.

Wymiana kotła
Stare kotły  mają ograniczoną mocą grzewczą, tym samym z niską sprawnością – nie potrafią szybko reagować na zmieniające się warunki pogodowe i wymaganą temperaturę w ogrzewanych pomieszczeniach.
Sprawa wyboru rodzaju kotła i wymaga obszernego omówienia. To temat na osobny rozległy artykuł. Wiele cennych informacji, które mogą pomóc dokonać właściwego wyboru,  znaleźć można znaleźć tutaj.

Teraz skupmy się na innym zagadnieniu ściśle powiązanym z wymiana źródła ciepła- nieuniknionymi zmianami w kotłowni. Wymiana kotła grzewczego na nowszy model wymaga modernizacji całej kotłowni. Zakres modernizacji kotłowni zależy między innymi od tego, jakie paliwo będziemy stosować w nowym kotle, a także od tego, jaka instalacja znajdowała się w kotłowni do tej pory. W przypadku instalacji typu otwartego przepisy wymagają pozostawienia jej w tym stanie, jeśli planujemy dalej wykorzystywać paliwo stałe.  Przy wymianie paliwa na olejowe lub gazowe zamienia się również naczynie wzbiorcze na przeponowe, które nie tylko zabezpieczy instalację przed wzrostem ciśnienia, ale również odetnie dostęp powietrza do wody instalacyjnej.  Odwrotnie postępuje się w przypadku zamiany kotła gazowego lub olejowego na kocioł na paliwo stałe. W przypadku zamiany kotła wysokotemperaturowego na niskotemperaturowego niezbędne jest zwiększenie średnicy rur, a także często naczynia wzbiorczego i pompy obiegowej, tak aby pasowały do nowej instalacji.

Izolacja.
Właściwa izolacja rur to ważny element modernizacji instalacji.  Rury centralnego ogrzewania powinno się izolować  przynajmniej w miejscu, w którym przechodzą przez nieogrzewane pomieszczenia.
Często spotyka się pogląd, że nie ma sensu izolowanie rur w pomieszczeniach ogrzewanych, bo i tak oddane ciepło w nich pozostanie, więc się nie zmarnuje.  Trzeba jednk pamiętać o tym, że przepływ wody w rurach nie jest regulowany zaworami termostatycznymi zamontowanymi przy grzejnikach. Zatem jeśli w pomieszczeniu jest ciepło i nie ma potrzeby ogrzewania go, to  i tak ciepło z instalacji będzie przenikać do pomieszczenia przez ścianki niezaizolowanych rur, a to oznacza straty energii. (KM)