Biomasa należy do najłatwiejszych do pozyskania źródeł energii odnawialnej, zwłaszcza w krajach rolniczych. Składają się na nią odpady i pozostałości z produkcji rolnej, rośliny z celowych upraw energetycznych, a także odpady komunalne ulegające biodegradacji. Biomasa wykorzystywana jest do wytwarzania nośników energii: stałych (zrębki, pellety, brykiety), płynnych (bioetanol, metanol) i gazowych (biogaz).
Paliwa stałe, takie jak słoma czy drewno i jego odpady, charakteryzują się niską wartością energetyczną przy dużej objętości, co oznacza, iż tylko 20% ich masy może być wykorzystane do wytwarzania ciepła. Ekologiczne, bardziej wydajne spalanie biomasy wymaga czasu, wysokiej temperatury oraz dostępu tlenu. Potrzebny jest również odpowiedni, hartowany piec (np. kotły na biomasę).
Paliwa płynne (biopaliwa) uzyskiwane są z roślin oleistych, takich jak rzepak, słonecznik i soja. Cechuje je całkowita biodegradacja oraz 100-krotnie niższa zawartość siarki niż w oleju napędowym uzyskanym z ropy naftowej, a także 50-krotnie mniejsza zawartość węgla, pyłów i lotnych substancji organicznych w spalinach (pod warunkiem zastosowania katalizatora). Wadą stosowania biopaliwa są jednak koszty ich produkcji – znacznie wyższe od paliw otrzymywanych z ropy naftowej.
Bioetanol, należący do najbardziej znanych biopaliw na świecie, produkuje się z cukrów prostych uzyskanych z buraków, ziaren zbóż, ziemniaków. Otrzymywany jest poprzez fermentację alkoholową glukozy z udziałem drożdży. Po wielostopniowej destylacji i odwadnianiu uzyskuje się alkohol o stężeniu 99,8%.
Biogaz, cechujący się dużą zawartością metanu, uzyskiwany jest w trakcie fermentacji odpadów biologicznych – kompostu lub obornika. Wydajność tego procesu zależy od składu substancji, jaka jest poddawana fermentacji, oraz temperatury. Takie zagospodarowanie odpadów roślinnych i zwierzęcych pozwala na zmniejszenie emisji szkodliwych związków powstałych podczas spalania, obniżenie kosztów składowania kompostu, poprawę warunków nawożenia pól uprawnych, utrzymanie stałego poziomu humusu w glebie, zniszczenie nasion chwastów, a przez to zmniejszenie użycia chemicznych środków ochrony roślin. Ponadto dzięki produkcji biogazu z gnojowicy maleje ryzyko skażenia wód gruntowych i powierzchniowych, a szkodliwe gazy nie są emitowane do atmosfery.
Wykorzystanie biomasy pozwala na oszczędność paliw konwencjonalnych, rozsądne spożytkowanie nadwyżek żywności oraz utylizację odpadów komunalnych. Dzięki uprawie roślin na cele energetyczne można zagospodarować nieużytki rolne, co wspomaga także zbilansowany rozwój rolnictwa.
