Jest rośliną wieloletnią z rodziny astrowatych (Asteraceae). Owocostan mniszka pospolitego jest potocznie nazywany dmuchawcem. W Polsce występuje niemal wszędzie.
Jest rośliną leczniczą. Kwiaty i korzenie są wykorzystywane w zielarstwie. Korzenie dla celów leczniczych należy zbierać jesienią.
Kwiat działa moczopędnie, zapobiega powstawaniu złogów, szczególnie szczawianowych i fosforanowych w drogach moczowych.
Korzeń zawiera sporo soli mineralnych, zwłaszcza potasu, kwasy organiczne, sterole, różne związki cukrowe, substancje goryczkowe (taraksacyna), cholinę.
Odwar z korzeni lub nalewka pomagają w schorzeniach dróg żółciowych i kamicy żółciowej oraz przy wszystkich problemach wątrobowych; pomaga przy kłopotach trawiennych. Dzięki interferonowi podnosi odporność organizmu, powinni więc go spożywać anemicy. Obniża poziom cholesterolu, pomaga w leczeniu miażdżycy, początków cukrzycy, otyłości, reumatyzmu i gośćca. Zalecany jest również przy chorobach skóry. Podnosi sprawność seksualną kobiet i mężczyzn.
Sztuka kulinarna:
Z młodych, surowych liści można przyrządzać sałatkę wiosenną.
Wywar z gotowanych kwiatów mniszka po dodaniu dużej ilości cukru zamienia się w syrop o barwie, konsystencji i smaku zbliżonym do miodu, tzw. miodek majowy.
Z płatków kwiatowych mniszka z dodatkiem cytryny i cukry uzyskuje się wino kwiatowe o charakterystycznym miodowo-ziołowym bukiecie.
Z korzenia mniszka, niekiedy też z dodatkiem jego liści, w połączeniu z korzeniem łopianu, cukrem lub słodzikiem i innymi dodatkami (w zależności od przepisu) uzyskuje się tradycyjny orzeźwiający napój, szczególnie popularny w Wielkiej Brytanii pod nazwą dandelion and burdock (tłum.mniszek i łopian). Palone korzenie mniszka były w przeszłości używane do produkowania namiastki kawy. Medycyna ludowa poleca napary z ziela mniszka jako lek na wysypki oraz na hemoroidy, zaś napary z kwiatów jako lek wykrztuśny.
Świeża roślina stanowi pożywienie dla zwierząt hodowlanych.
Dawniej młode koszyczki kwiatowe wykorzystywano jako namiastkę kaparów.
Podaję przepis na sprawdzony syrop z kwiatów mniszka lekarskiego:
500 kwiatów mniszka
4 cytryny
2 kg cukru
Kwiaty umyć, włożyć do garnka, wlać 1 litr wody i pokrojoną w plastry cytrynę. Gotować godzinę. Na sito położyć gazę i przetrzeć powstały wywar. Czysty sok wlać ponownie do garnka, wsypać cukier, gotować 1 godzinę i 45 minut na małym ogniu, mieszając od czasu do czasu. Z pozostałych cytryn wycisnąć sok i wlać do syropu. Gotować jeszcze 15 minut. Nalewać gorące do słoików.
Dobry do gorącej herbaty na zimowe wieczory, łagodzi bóle gardła i przeziębienie.
