W tym alarmującym trendzie można jednak zauważyć, że rozwój profilaktyki raka piersi i wzrost świadomości kobiet skutkuje większą wykrywalnością choroby w jej wczesnym stadium, co przekłada się na spadek współczynnika śmiertelności.*
Najgroźniejsza i najmniej przewidywalna choroba – nowotwór złośliwy. Dotyka osób w różnym wieku, ma około setki odmian. Dla kobiet w krajach rozwiniętych jego najgroźniejszą, bo najczęstszą postacią jest rak piersi. Co roku na nowotwór złośliwy piersi choruje ok. 17 tys. Polek, co tanowi 1/5 zachorowań na wszystkie nowotwory złośliwe wśród kobiet.* Ryzyko zachorowania na raka piersi wzrasta z wiekiem. Wpływają na to zmiany cywilizacyjne – środowisko i styl życia, a także predyspozycje genetyczne. Przyczyn można szukać też w „gęstej” tkance piersi, wczesnej menstruacji (przed 12. rokiem życia), późnej menopauzie (po 55. r. ż.). ciąży po 30-tce, bezdzietności i nadużywaniu alkoholu.
Jak uchronić się przed rakiem piersi?
- Mammografia jest badaniem rentgenowskim piersi, które może pomóc w wykryciu nowotworu w jego wczesnym stadium. Daje to pacjentkom ponad 90% szans przeżycia kolejnych 5 lat po diagnozie. W Polsce programem profilaktyki raka piersi objęte są kobiety w wieku 50-69 lat, które zapraszane są na bezpłatne badania mammograficzne. Profilaktyczną mammografię powinno się wykonywać co 2 lata. Natomiast diagnostyczną mammografię należy wykonać w przypadku jakichkolwiek zmian klinicznych w piersiach.
- Dla młodych kobiet (do 40 roku życia) nie są stosowane profilaktyczne badania mammograficzne. W ich piersiach dominuje gęsta tkanka gruczołowa, która utrudnia wykrywanie zmian na zdjęciu rentgenowskim. Młodym kobietom zaleca się regularne wykonywanie badań USG, chociaż nie jest to metoda w pełni skuteczna w profilaktyce raka piersi, ponieważ jest mało swoista (wynik jest mało dokładny). Jednak z pewnością jest bardzo przydatna przy wykrywaniu wszelkich nieprawidłowości w tkance gruczołowej piersi – np. torbieli, które powinny być obserwowane.
- Kolejną metodą wykrywania i diagnozy zmian nowotworowych jest rezonans magnetyczny - metoda bardziej zaawansowana i skuteczniejsza niż mammografia. Koszty tego badania ograniczają jego zastosowanie w profilaktyce raka piersi praktycznie dla grup wysokiego ryzyka zachorowania na raka piersi (mutacje genowe i/lub rodzinny wywiad raka piersi). Skierowanie na rezonans jest celowe w przypadku trudności diagnostycznych pierwotnego lub nawrotowego raka piersi.
- Co jest więc najlepszym sposobem na wykrywanie nieprawidłowości w piersiach? Otóż podstawą profilaktyki raka piersi jest regularne wykonywanie badania palpacyjnego przez każdą kobietę, czyli samobadanie piersi dłonią. Badanie palpacyjne powinno być wykonywane raz na miesiąc, zaraz po miesiączce (jeśli kobieta miesiączkuje). Dzięki regularności tego badania kobieta uczy się swojego ciała na pamięć, co pozwoli jej w przyszłości wykryć wszelkie ewentualne zgrubienia i guzki, natychmiast skonsultować swoje wątpliwości z lekarzem i poddać się profesjonalnej diagnozie.
Jak samodzielnie badać piersi?
1. Należy przed lustrem obejrzeć kształt i kolor skóry piersi oraz sutków.
Należy obejrzeć czy:
• nie ma zmian w kształcie i wielkości piersi,
• na skórze piersi nie pojawiły się zaczerwienienia lub wypryski,
• nie pojawiły się wciągnięcia sutków, fałdki lub dołki dookoła nich
2. Następnie należy unieść ręce i obejrzeć każdą pierś z przodu i z boku, z obu stron.
Należy obejrzeć, czy:
• nie ma zmian w kształcie lub wielkości piersi,
• na skórze piersi nie pojawiły się zaczerwienienia lub wypryski,
• nie pojawiły się wciągnięcia sutków, fałdki lub dołki dookoła nich.
3. Najpierw w pozycji stojącej całą wewnętrzną powierzchnią palców (nie tylko opuszkami) należy zbadać pierś.
Należy przyjrzeć się, czy:
• nie ma obrzęków lub dołków.
4. Należy rozpocząć od zewnętrznej ćwiartki piersi (u większości kobiet tkanki w tej części są twardsze). Badanie należy przeprowadzić zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
Należy sprawdzić, czy:
•nie ma obrzęków, torbieli, stwardnień,
•wyjątkowo dokładnie zbadaj górną, zewnętrzną ćwiartkę piersi.
5. Następnie należy ścisnąć każdy sutek pomiędzy kciukiem i palcem wskazującym.
Należy sprawdzić, czy:
• nie wydziela się żaden płyn z jednego lub obu sutków,
• nie ma zmian sutka, np. wciągnięć, zmian pozycji lub kształtu sutka.
6. Leżąc na plecach należy ponownie zbadać każdą ćwiartkę piersi zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
Należy obejrzeć, czy:
• nie ma obrzęków lub dołków.
7. Palcami należy sprawdzić pachę.
Należy zbadać tkanki:
•pod względem powiększenia węzłów limfatycznych.
*Dane Krajowego Rejestru Nowotworów, www.onkologia.org.pl
