Przyczyny powstawania nowotworów skóry
Wśród najczęstszych przyczyn nowotworów skóry wymienia się nadmierną ekspozycję na promieniowanie UV, jak i na czynniki chemiczne (takie jak środki grzybobójcze, węglowodory, arsen, herbicydy czy pochodne ropy naftowej). W związku z tym bardzo duży odsetek zachorowań obejmuje osoby lubujące się w opalaniu i palące papierosy, ale także takie, które ze względu na charakter swoich obowiązków służbowych, są zmuszone wykonywać je narażając skórę na słońce i czynniki chemiczne.
Istnieją także inne czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na nowotwór skóry wynikające z cech indywidualnych, doznanych obrażeń, jak i przebytych schorzeń. Zalicza się do nich m.in. bardzo jasną karnację skóry, obecność blizn po poparzeniu, czy takie schorzenia, jak róg skórny, rogowacenie starcze, toczeń lub choroba Bowena.
Rodzaje i skutki nowotworów skóry
Do najczęściej występujących nowotworów skóry zalicza się raka podstawnokomórkowego, raka kolczystokomórkowego oraz czerniaka.
Rak podstawnokomórkowy to najczęściej występujący nowotwór skóry (obejmuje 65-75% przypadków), ale jednocześnie najmniej złośliwa jego odmiana. Wzrasta on wolno i bardzo rzadko daje przerzuty. Można go rozpoznać po charakterystycznych małych, twardych oraz połyskujących guzkach w kolorze kości słoniowej, które pojawiają się w miejscach bardzo mocno narażonych na promieniowanie UV, tj. na skórze twarzy, szyi, dekoltu, jak i na plecach lub ramionach. Rak podstawnokomórkowy wcześnie rozpoznany jest wyleczalny niemal w 100%. Zaniedbania w leczeniu mogą doprowadzić jednak do dość znacznej destrukcji skóry oraz tkanek głębszych, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.
Rak kolczystokomórkowy to nowotwór obejmujący 20% przypadków nowotworów skóry. Można go rozpoznać po charakterystycznej łuszczącej i rogowaciejącej zmianie podobnej do brodawki, wrzodziejącej i często pokrytej strupem. Może ona występować na głowie, szyi i tułowiu, ale zdarza się także, że jest ona zlokalizowana także w obrębie narządów płciowych. Zwiększone ryzyko zachorowania na tą odmianę nowotwory skóry mają osoby w starszym wieku oraz po chemioterapii. W odróżnieniu od raka podstawnokomórkowego ze względu na to, że jest on zlokalizowany na pograniczu błon śluzowych i skóry, rak kolczystokomórkowy posiada zwiększone ryzyko przerzutów. Jeśli chodzi o rokowania, w przypadku wczesnego zdiagnozowania i braku przerzutów, w 90% przypadków jest to nowotwór wyleczalny, natomiast gdy takie przerzuty już występują, istnieje ok. 50% szansa na wyleczenie.
Dość powszechnie znaną, choć stosunkowo rzadko występującą (obejmującą 2% przypadków) odmianą nowotworu skóry, jest również czerniak. Charakteryzuje się on występowaniem zmian skórnych w ciemnych, niejednolitych kolorach, o asymetrycznym kształcie, powstających w wyniku nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV. Najczęściej taka zmiana jest zlokalizowana na skórze głowy, pleców i kończyn, ale może się ona także pojawić w skórze pod paznokciami, jamie ustnej czy nawet w siatkówce oka. Ze względu na to, że czerniak jest nowotworem bardzo złośliwym, w przypadku dużej zmiany skórnej (obejmującej ponad 4 cm), rokowania nie są najlepsze i chora osoba ma jedynie 50% szansę na długoletnie przeżycie, natomiast gdy wystąpią przerzuty, szansa na wyleczenie maleje do ok. 25%. Dlatego tak bardzo ważne jest wykrycie czerniaka w jego początkowym stadium rozwoju.
Leczenie nowotworów skóry
Leczenie nowotworów skóry uzależnione jest od ich odmiany. W przypadku raka podstawnokomórkowego stosuje się najczęściej zamrażanie zmian skórnych ciekłym azotem, ich zeskrobywanie ostrym narzędziem chirurgicznym (tzw. łyżeczkowanie), a w cięższych przypadkach, zabieg wycięcia guzka wraz z okoliczną tkanką przy miejscowym znieczuleniu lub radioterapię polegającą na naświetlaniu zmian skórnych ok.10-15 razy. Leczenie raka kolczystokomórkowego lub czerniaka ze względu na stopień zaawansowania i częste przerzuty odbywa się natomiast tylko w dwóch ostatnich formach, tj. w formie zabiegu chirurgicznego lub radioterapii.
