Gazy jelitowe powstają w wyniku aerofagii (połykania powietrza z jedzeniem) i fermentacji w przewodzie pokarmowym. W około 80% przypadków nadmierna fermentacja jest spowodowana rozrostem flory jelitowej, w tym jakościowymi i ilościowymi zmianami w kierunku bakterii przeprowadzających procesy oddychania z dużą ilością gazów jako produktem ubocznym. Stało się to podstawą wysunięcia hipotezy, że ludzie chorujący na IBS (Irritable Bowel Syndrome) z dużą ilością gazów jako jednym z dominujących objawów, wykazują znaczne zmiany jakościowe i ilościowe flory jelitowej. Co ciekawe, podanie antybiotyku, na przykład tetracykliny, prowadzi do ustąpienia bólów brzucha, biegunek lub luźnych stolców i nadmiernej produkcji gazów u tych pacjentów. Znajduje się to w opozycji to powszechnego poglądu, że antybiotyki zawsze działają niekorzystnie na przewód pokarmowy i florę jelitową, a jednocześnie przynajmniej pośrednio dowodzi, że IBS i zmiana biotomu jelitowego mają ze sobą wiele wspólnego.
Nadmiar gazów jelitowych może towarzyszyć stosowaniu leków przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych, ale także stresowi, depresji, polipom i zmianom nowotworowym przewodu pokarmowego.
Gazy jelitowe to nie tylko problem „kosmetyczny”. Gazy jelitowe dostają się przez błonę śluzową przewodu pokarmowego do krwi, na drodze dyfuzji, a następnie do płuc, gdzie wchodzą w skład powietrza wydychanego. Drażnią one w sposób mechaniczny jelito grube, zaburzają produkcję hormonów tkankowych przewodu pokarmowego, takich jak VIP i sekretyna, a przez to wtórnie powodują zaburzenia perystaltyki przewodu pokarmowego, a nawet mikroskopowe zapalenie jelit (colitis chronica non specifica).
W celu likwidacji nadmiernej fermentacji w przewodzie pokarmowym, wywołanej przerostem flory jelitowej, nie trzeba w żaden restrykcyjny sposób zmieniać swojej diety, ani przyjmować antybiotyków ogólnie działających, które powodują wiele efektów ubocznych, w tym powstanie oporności wśród bakterii. Wbrew powszechnej opinii, kwaśne mleko, kefir czy maślanka rzadko prowadzą do rozwiązana problemu, a nawet, ze względu na właściwości przeczyszczające kwasu octowego i mlekowego, mogą jeszcze bardziej nasilać problem.
Prosty sposób na pozbycie się gazów polega na przyjmowaniu przez 3 kolejne dni nifuroksazydu (nazwa międzynarodowa), w dawce 3 razy dziennie po jednej tabletce 200mg. Nifuroksazyd nie powoduje powstania oporności, jak również nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Działa wybiórczo na patologiczną florę jelitową, pozostając bez wpływu na pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus. Zamiast nifuroksazydu można zastosować albuminian taniny 500 mg w dawce 3 razy dziennie po 2 tabletki. Po upływie 3 dni należy zastosować tygodniową (7-dniową) kurację wybranym probiotykiem, zawierającym w swoim składzie bakterie L. Acidophillus, L. Rhamnosus, Bifidobacterium, L. Reuterii lub L. Plantarum. Unikajmy stosowania probiotyków zawierających Saccharomyces bouldari, ponieważ nie stanowią one prawidłowej flory jelitowej, a także tych probiotyków, które w swoim składzie zawierają prebiotyki (inulinę, FOS). Probiotyk należy przyjmować rano, na czczo, popijając dużą ilością letniej (nie gorącej) wody. Ten sposób jest skuteczny i prowadzi do wyraźnego zmniejszenia nieprzyjemnych objawów u około 70-80% pacjentów.
Innym sposobem, opisanym w literaturze, jest przyjęcie osmotycznie przeczyszczającego roztworu, stosowanego w przygotowaniu do kolonoskopii (makrogol, fosforany i siarczany magnezu), w ilości 3-4 litrów w porcjach podzielonych po 1 litrze, aż do uzyskania „czystych” wypróżnień. Pozbywamy się w ten sposób całej zawartości przewodu pokarmowego i znacznej liczby chorobotwórczych bakterii wchodzących w skład flory jelitowej. Po takim przeczyszczeniu należy przyjmować przez co najmniej tydzień probiotyki celem odbudowania prawidłowej flory jelitowej.
Opisane powyżej sposoby są skuteczne, ale nie działają długotrwale (w zależności od stosowanej diety i trybu życia ustąpienie objawów trwa średnio miesiąc lub dłużej). Opisane powyżej zabiegi można powtarzać raz w miesiącu, jeżeli nie ma ewidentnych przeciwwskazań – choroby nowotworowej przewodu pokarmowego, niedrożności przewodu pokarmowego, ostrych rzutów nieswoistych zapaleń jelita grubego (colitis ulcerosa). Jeżeli przyczyną gazów jelitowych są ww. jednostki chorobowe, to opisane powyżej metody będą nieskuteczne.
