Prawidłowa częstość oddawania stolca jest bardzo zróżnicowana, zazwyczaj zawiera się w granicach pomiędzy 3 razy dziennie i 3 razy na tydzień.
Czym właściwie jest zatwardzenie? Mówimy o nim jeśli wypróżnienia występują mniej niż 3 razy w tygodniu lub gdy towarzyszy im potrzeba silnego parcia na stolec. Zatwardzenie samo w sobie nie jest chorobą, jednak może (lecz nie musi) być objawem innych chorób. Mało kiedy jest też szkodliwe, nie spowoduje zatrucia czy zabrudzenia ciała.
Zatwardzenie może spowodować, że będziesz się czuć rozdęty lub odczuwać potrzebę wypróżnienia, pomimo jej niemożliwości. Wysiłek towarzyszący defekacji może doprowadzić do powstania hemoroidów i krwawień. Kobiety mogą odczuwać nieprzyjemne doznania podczas stosunku w związku z przepełnionym jelitem.
Zatwardzenie jest zazwyczaj spowodowane kilkoma przyczynami: niedostateczna ilość błonnika w diecie, nieprawidłowe nawyki związane z oddawaniem stolca (jak powstrzymywanie się przy odczuwaniu potrzeby wypróżnienia), nieskoordynowana czynność mięśni uczestniczących w defekacji. Dodatkowymi czynnikami przyczyniającymi się do tego stanu są: odwodnienie, brak aktywności fizycznej, praca zmianowa, czynniki psychologiczne czy kiepski stan higieniczny toalet.
Zatwardzenie może być również spowodowane takimi stanami jak: niedrożność jelit w związku z ich zapaleniem czy guzami, ciążą, niedoczynność tarczycy, zmieniona funkcja nerwów/mięśni kontrolujących ruchy jelit jak np. w zespole jelita drażliwego. Również niektóre leki: niektóre środki przeciwbólowe czy przeciwkaszlowe jak kodeina, leki na nadkwaśność zawierające glin lub wapń, niektóre leki przeciwdepresyjne i uspokajające, leki oddziałujące na funkcje mięśni, jak niektóre leki na ból brzucha, rozluźnienie pęcherza moczowego czy parkinsonizm.
Co możemy zrobić, aby nasze jelita pracowały sprawniej? Starajmy się udać do toalety zaraz po tym gdy odczuwamy taką potrzebę, najlepiej rozwinąć jakiś regularny rytm, np po wstaniu z łóżka, po śniadaniu, porannej kawie. Pijmy dużo płynów, 8-10 kubków dziennie, jest to szczególnie istotne u starszych osób, u których występuje zaburzenie odczuwania pragnienia. Starajmy się jeść wystarczającą ilość błonnika (sprawia, że stolec jest większy objętościowo, bardziej miękki i łatwiejszy do wydalenia). Błonnik zawierają nie tylko twarde części warzyw i owoców, jest on również obecny w ich miękkich częściach. Najlepszymi sposobami na zwiększenie zawartości błonnika w diecie jest jedzenie różnego rodzaju płatków śniadaniowych, ciemnego, pełnoziarnistego pieczywa oraz dużej ilości warzyw i owoców. Aktywność fizyczna wspomaga ruchy jelit, starajmy się być aktywni nawet w przypadku niepełnosprawności. Unikajmy leków przeczyszczających, w krótkim okresie pomagają, jednak na dłuższą metę rozregulowują naturalną pracę jelita. Starajmy się jeść w regularnych odstępach czasu, lepiej jest jeść kilka mniejszych niż mniej bardziej obfitych posiłków dziennie. Ważną kwestią jest również zadbanie o dobry stan używanych przez nas toalet.
Kiedy udać się do lekarza? Gdy zatwardzenie nie ustępuje po zastosowaniu powyższych środków i sprawia problemy, gdy następuje zmiana rytmu wypróżnień (zwłaszcza osoby po 40 roku życia), gdy pojawia się krwawienie z odbytu, silny ból lub silne powiększenie obwodu brzucha ("rozdęcie").