Poczynając od lokalnych gazet, ogólnopolskich tygodników, audycji radiowych, a kończąc na telewizyjnych programach publicystycznych i wieczornych wiadomościach. Mimo to postanowiłem do tego także swoją cegiełkę dorzucić, tym bardziej, że profil niniejszego bloga w zupełności temu odpowiada. Tak więc poniżej postaram się w możliwie prosty i krótki sposób opisać najważniejsze zmiany jakie zaszły w polskim systemie emerytalnym od 2014r.
W pierwszej kolejności wskazuję, iż odpowiedzialną za całe „zamieszanie” jest ustawa z dnia 6 grudnia 2013r o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych, która weszła w życie w połowie stycznia 2014r.
1. Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE)
Wiele zmian zaszło w ramach działania Otwartych Funduszy Emerytalnych. Zniesiony został obowiązek członkostwa w OFE, bowiem już od początku kwietnia 2014r uczestnicy systemu emerytalnego muszą wybrać, czy chcą, aby część ich składki emerytalnej (2,92% wynagrodzenia) trafiała do OFE, czy na subkonto w ZUS. Czas na podjęcie decyzji upływa 31 lipca 2014r, czyli po pełnych 4 miesiącach otwarcia tzw.„okna transferowego”. Aby pozostać w OFE konieczne jest złożenie stosownego oświadczenia w ZUS (na piśmie lub elektronicznie). Nadto w oświadczeniu należy wskazać fundusz, którego chce się być członkiem (brak wskazania funduszu spowoduje, że składka będzie przekazywana do obecnego funduszu, o ile jest się już członkiem OFE). Ważne tutaj jest, że nie podjęcie żadnej decyzji spowoduje automatycznie wypisane z OFE i przeniesienie składek do ZUS.
Co także istotne decyzja o wyborze OFE lub ZUS nie będzie definitywna. Mianowicie przewidziano możliwość zmiany podjętej decyzji i powrotu do OFE lub przeniesieniu składek do ZUS. Kolejne „okno transferowe” otwarte zostanie za dwa lata (w 2016r), a następne będą otwierane co 4 lata – zawsze w terminie od 1 kwietnia do 31 lipca danego roku kalendarzowego.
Ponadto zmiany związane z OFE dotyczą zakazu inwestowania w obligacje skarbowe. Przy czym zakaz ten wiąże się z obowiązkiem przekazania środków zainwestowanych w papiery dłużne do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Tak więc w tym przypadku bez jakiejkolwiek decyzji uczestników systemu emerytalnego ich składki w mechaniczny sposób przekazane zostały do ZUS. Nastąpiło to już 3 lutego 2014r, co oprócz zmniejszenia rachunków w OFE spowodowało zmniejszenie długu publicznego (o ok. 9%, czyli w przybliżeniu 150 mld zł).
Olbrzymi przewrót nastąpił także w zakresie polityki i limitów inwestycyjnych dotyczących OFE. Wszak jak dotychczasowy sposób działania OFE na rynkach można było określić „ostrożnym”, tak teraz będzie on „agresywny”. Wynika to stąd, że zwiększone zostały wartości posiadanych akcji w portfelach OFE. I tak do końca 2014r w ogólnej wartości posiadanych przez fundusze aktywów minimum 75% muszą stanowić akcje. Stopniowo wartości będą jednak zmniejszane tak, aby na koniec 2017r nie były mniejsze niż 15% wartości posiadanych aktywów.
Na dodatek w czasie, gdy będzie można przenosić składki z ZUS do OFE i z OFE do ZUS, wprowadzono zakaz jakiejkolwiek reklamy zawierającej informację o OFE. Uczestnik systemu emerytalnego decyzję podejmować będzie musiał wyłącznie na podstawie informacji przygotowanej przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministra Finansów, jak również na podstawie informacji o pojedynczych OFE przekazywanej przez ZUS.
2. Wypłata świadczeń emerytalnych
Zasadniczo wypłatą świadczeń emerytalnych zajmować się będzie ZUS, a świadczenia będą obliczane przez podzielenie stanu konta przez przeciętne dalsze trwanie życia osoby w określonym wieku, wyrażone w miesiącach. Kluczową zmianą będzie jednak to, że środki zgromadzone na rachunkach w OFE będą stopniowo transferowane do funduszu emerytalnego FUS przed przejściem ubezpieczonych na emeryturę. Stopniowo, bo już na 10 lat przed osiągnięciem minimalnego wieku emerytalnego rozpocznie się proces przenoszenia środków z OFE, tak że po owych 10-u latach całość kapitału znajdzie się pod opieką ZUS. W tym czasie opłacane przez ubezpieczonych składki będą trafiały już wyłącznie do ZUS, z pominięciem OFE.
3. Indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE)
Wprowadzona nowelizacja objęła również tzw. IKZE. Wraz z wejściem w życie wymienionej na wstępie ustawy wprowadzony został podatek ryczałtowy w wysokości 10% od wypłat z kont IKZE. Wcześniej wypłaty środków podlegały tradycyjnemu opodatkowaniu. Bez zmian z kolei pozostały reguły obowiązujące przy wpłatach na IKZE, skądinąd korzystne, bo ustalające, że wpłaty zwolnione są z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nadto wprowadzono kwotowy limit wpłat na IKZE dla wszystkich osób, który teraz wynosi 1,2-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w gospodarce (w 2014r – 4.495,20zł).
To tyle tytułem najbardziej nośnych zmian w systemie emerytalnym. Zdecydowana większość dotyczy działania Otwartych Funduszy Emerytalnych i przenoszenia z nich składek do części zarządzanej przez ZUS. Część nawet już została przeniesiona (bez woli osób zainteresowanych), a cześć pozostawiona jest uznaniu ubezpieczonych. Jaki będzie tego efekt i czy zmiany są słuszne? Nie podejmuję się oceny, bo nie taki był zamysł na ten artykuł.
