Objawienia maryjne są zjawiskiem rozpalającym serca i umysły. Pobudzają w ludziach wiarę, ale także stają się przyczyną sporów i kontrowersji. Sam Kościół podchodzi do nich z daleko idącą powściągliwością, która ma swoje uzasadnienie historyczne. Niemniej obok fałszywych proroków, wizji będących jedynie wynikiem wyobraźni, stwierdzić można występowanie objawień mających cechy charakterystyczne dla zjawisk inspirowanych w sposób nadprzyrodzony.
Czym są objawienia maryjne
Zgodnie z definicją sformułowaną przez francuskiego teologa i wielki autorytet w dziedzinie mariologii, ojca René Laurentin, za objawienie uznaje się zarejestrowane przez istotę ludzką pojawienie się kogoś, kogo obecność w danym miejscu i danym momencie nie daje się wytłumaczyć zgodnie z normalnym porządkiem rzeczy. Natomiast ojciec Eamon Caroll, koncentrując się na znaczeniu objawień nazywa je jednoznacznymi echami Ewangelii, nauki Kościoła lub praktykowania wiary, mającymi pewne odniesienia do specyfiki danych czasów (Odell 1995: 20).
Objawienie jest zjawiskiem religijnym, które polega na tym, że postać z Nieba, otoczona kultem i istniejąca poza granicami świata materialnego, staje się obecna w sposób widzialny, co zostało poświadczone przez osoby, które tego doświadczyły lub wierzą w autentyczność tego wydarzenia (Pannet 2007: 11).
Historia objawień Matki Bożej
Pierwsze objawienia maryjne zanotowano w pierwszych wiekach naszej ery na Bliskim Wschodzie. Maryję oglądał Grzegorz Taumaturg przed swoją śmiercią w 270 r. W IV w. ukazała się św. Atanazemu, a w VIII w. św. Janowi Damasceńskiemu. Prawdopodobnie rzymska bazylika Najświętszej Maryi Panny powstała w miejscu ukazania się Matki Bożej (Odell 1995: 22).
Czasami objawień doświadczają nawet najtwardsi grzesznicy. W 410 r. Maryja ukazała się w Rzymie Gotowi, który chciał okraść skarbiec poświęconej Jej świątyni. Później objawiła się biskupowi Anders, świętemu Maurille. W VII w. arcybiskupowi Toledo, św. Ildefonsowi. W wieku VIII św. Erwinowi w Anglii. W XII w. św. Bernardowi z Clairvaux i św. Norbertowi. W XIII w. liczba objawień rośnie, a do najgłośniejszych należą te, których świadkami byli św. Franciszek z Asyżu i św. Szymon Stock. W wieku XVI Maryja ukazuje się świętemu Ignacemu Loyoli, założycielowi zgromadzenia jezuitów, a także św. Teresie z Avila. W XVII w. objawienie Maryi w Laus we Francji jako pierwsze ze wszystkich zostaje oficjalnie uznane za prawdziwe na mocy deklaracji biskupa Embrun (Pannet 2007: 28-31).
Po objawieniach przy du Bac w Paryżu, w 1846 r. miejscem pielgrzymek staje się La Salette, w 1858 r. Lourdes. Od 1871 r. pielgrzymki podążają do Pont-Main, a od 1876 r. do Pellevoisin. Później dołączyło jeszcze objawienie Matki Bożej w Saint-Bauzille-de-la-Sylve. W dziewiętnastym wieku przychylnym osądem Kościoła cieszą się jeszcze trzy objawienia: w Gietrzwałdzie (1877, Polska), w Knock (1879, Irlandia), w Ta'Pinu na wyspie Gozo (1883, Malta).
Według historyków Kościoła, Maryja od czasu Wniebowzięcia przed prawie dwoma tysiącami lat, objawiła się ponad czterysta razy. Od 1830 r. objawiła się przynajmniej dwieście pięćdziesiąt razy, nie licząc trwających wciąż objawień w Medjugorje (Schmertzing 2008: 16).
Kościół wobec objawień maryjnych
Jakkolwiek by było trzeba zauważyć, że Kościół podchodzi do sprawy objawień ostrożnie i zachowawczo, pomimo iż w początkach istnienia Kościoła przyjmowano je bardzo dobrze. Później jednak to się zmieniło. Wiele objawień nie doczekało się uznania ze strony Kościoła.
Przy okazji Soboru Laterańskiego I w 1516 r. Kościół rzymskokatolicki po raz pierwszy odniósł się formalnie do kwestii objawień. Skoncentrował się przy tym na kwestii interpretacji i zakazał publikowania przepowiedni nie zatwierdzonych uprzednio przez Rzym. W 1563 r., podczas Soboru Trydenckiego określono sposób badania objawień. Miały się tym zająć specjalnie powoływane komisje diecezjalne. W XVIII w. Kościół sprecyzował jak wierni powinni traktować potwierdzone cuda. Papież Benedykt XV tłumaczył wiernym, że mogą odrzucać wiarę w objawienia, jeśli czynią to powściągliwie i bez wzgardy (por. Odell 1995: 31).
Generalnie objawienia można podzielić na trzy kategorie (tamże: 32):
- Nie warte wiary - czyli takie które zdaniem oceniających nie mają ponadnaturalnego charakteru.
- Nie przeczące wierze - zatem takie, które ewentualnie można by uznać za spowodowane przez czynniki nadprzyrodzone.
- Warte wiary - takie, które wykazują cechy charakterystyczne dla zdarzeń inspirowanych przez Boga i zostały uznane przez Kościół.
Przez prawie pół wieku nowe objawienia otaczała tajemnica. Obecnie jednak swobodnie się o nich dyskutuje. Wynika to z uchylenia dwóch Kanonów Kodeksu Prawa Kanonicznego w 1970 r. przez papieża Paweł VI, niecały rok po Soborze Watykańskim II. Od tego czasu objawienia nie były już otaczane tajemnicą i osobom, które je nagłaśniały nie groziła ekskomunika (Laurentin 1994: 7).
Rola objawień
Jaka jest więc rola objawień? Po co Matka Boża przypomina się ludziom? Jaki jest tego cel? Według ojca Laurentin objawienia służą (Odell 1995: 23):
- zaznaczeniu utajonej obecności Boga,
- odnowieniu życia poszczególnych społeczności,
- nawróceniu serc,
- pobudzeniu i stymulowaniu wiary,
- rozbudzeniu nadziei i prężności Kościoła.
Ten sam teolog (Laurentin 1994: 25) stwierdza definitywnie, że rolą objawień nie jest uzupełnianie Ewangelii, lecz jedynie przywoływanie jej „przed nasze niewidzące oczy, nasze niesłyszące uszy”, aktualizowanie według nowych miejsc i czasu, niejako ożywianie, budzenie drzemiącego w niej potencjału. Dzięki temu ludzie czują bliskość, obecność i potęgę Ewangelii. Jak mówił św. Tomasz z Akwinu, objawienia dotyczą bardziej nadziei niż wiary. Nadają kierunek przyszłości.
Nie jest więc rolą objawień maryjnych przyćmić w jakikolwiek sposób Boga, ale działać na Jego korzyść, przez przypominanie ludziom o wierze, nawoływanie do wypełniania bożych przykazań i pokoju.
Bibliografia
- C. M. Odell, Ci, którzy Ją widzieli. Objawienia maryjne, Gdańsk 1995.
- G. Schmertzing, Tajemnica Maryi. Objawiam się całemu światu, Warszawa 2008.
- Ks. R. Ukleja Sdb, Łzy Maryi. Objawienia i cuda maryjne wczoraj i dziś, Warszawa 1997.
- R. Laurentin, Współczesne objawienia najświętszej Marii Panny, Gdańsk 1994.
- R. Pannet, Objawienia maryjne w świecie współczesnym, Kraków 2007.
