Praca na komputerze i przechowywanie nań danych nieodzownie wiąże się z ryzykiem utraty danych (np. wyników pracy z kilku tygodni, zdjęć), które są nie do otworzenia lub czas ich odtworzenia jest za długi. Problem dotyczy zarówno dysków twardych HDD, SDD, jak i również kart pamięci i pendrive'ów. Jeśli nie masz kopii zapasowej, jedynym rozwiązaniem jest wtedy odzyskanie danych.
Sposoby postępowania są różne i zależne od przyczyny utraty danych, które mogą być natury logicznej lub fizycznej.
Uszkodzenia logiczne są to uszkodzenia struktury logicznej dysku (np. system plików) lub samych danych. Sam dysk pozostaje sprawny, natomiast nie możemy się dostać do naszych danych.
Najczęstsze przyczyny:
- usunięcie danych (przypadkowe lub celowe)
- sformatowanie partycji lub całego dysku
- uszkodzenie systemu plików
- uszkodzenie sektora zerowego
- konsekwencje nieumiejętnego posłużenia się programem narzędziowym
- działanie wirusów
- nadpisanie strefy serwisowej
W takich przypadkach do bezpowrotnego zniszczenia danych dochodzi w przypadku nadpisania usuniętych danych nowymi.
Zatem, aby nie utracić danych bezpowrotnie, nie należy nic zapisywać na dysku, na którym doszło do ich utraty. Jeśli problem dotyczy tylko części dysku, czyli pojedynczej partycji, można korzystać z pozostałych. Jeśli jednak doszło do uszkodzenia struktury logicznej całego dysku lub nie znamy przyczyny, nie należy nic na nim zapisywać w żadnym miejscu!
Jeśli nie masz doświadczenia w odzyskiwaniu danych, a są one szczególnie cenne, nie próbuj używać żadnych programów ani innych zabiegów. Zgłoś się w takim przypadku pomoc do wyspecjalizowanego serwisu komputerowego.
Uszkodzenia fizyczne dotyczą już samego dysku (napędu).
Dzielą się one na kilka kategorii ze względu na uszkodzenie:
- elektroniki zewnętrznej (na płytce pod obudową)
- elektroniki wewnętrznej (wewnątrz obudowy)
- mechaniczne
- termiczne (przegrzanie)
- strefy serwisowej
- silnika lub łożyska
Najczęstsze przyczyny:
- problemy z zasilaczem (przepięcia, spięcia)
- wstrząsy, wibracje i uderzenia, upadki (zwłaszcza podczas pracy)
- zgniecenia, odkształcenia, wysoka wilgoć
- przegrzanie
Uszkodzony tak dysk może być:
- widziany przez komputer, a dostęp do danych częściowo możliwy,
- widziany przez komputer, ale bez możliwości dostępu do danych,
- nie widziany przez komputer
- może w ogóle się nie uruchamiać
W takich przypadkach, jeśli nie posiadamy odpowiedniej wiedzy, umiejętności oraz wyposażenia, nie powinniśmy niczego próbować naprawiać samodzielnie, bo możemy jeszcze pogorszyć sytuację.
Nawet w przypadku gdy dysk jest widoczny i częściowo można odczytać dane, nie należy takie dysku obciążać wielokrotnymi operacjami odczytu/zapisu. Używanie programów do odzyskiwania danych z uszkodzonych sektorów może doprowadzić do jeszcze poważaniejszej awarii. Taki program może w takiej sytuacji dosłownie "zamęczyć dysk na śmierć".
Nie należy również oddawać takie dysku w ręce pseudofachowców, którzy wszystkie przypadki uszkodzeń fizycznych próbują leczyć poprzez wymianę płytki z elektroniką. W ten sposób można również bezpowrotnie stracić szansę na odzyskanie danych!
W większości przypadków uszkodzeń fizycznych pomóc może tylko wyspecjalizowana firma odzyskująca dane, której usługi są jednak niestety drogie.
Zatem najlepszym rozwiązaniem jest profilaktyka, czyli wykonywanie kopii zapasowych albo trzymanie danych na macierzach dyskowych.
