Rekuperator czyli centrala wentylacyjna jest sercem całego systemu wentylacji mechanicznej. Jego rolą jest nadmuch świeżego powietrza - za pomocą wentylatorów - do budynku oraz wyciąg zużytego powietrza na zewnątrz. Pozwala też, co jest bardzo ważne, na odzysk ciepła z powietrza wywiewanego i ogrzanie nim powietrza nawiewanego. Możliwe jest to dzięki wymiennikowi ciepła. Współczesne rekuperatory pozwalają na odzysk od 50 do 90 procent ciepła.
Dotychczas najczęściej stosowaną metodą wentylacji w domach i najprostszą, jest wentylacja naturalna, zwana grawitacyjną. Działa ona na podstawie różnicy temperatur powietrza w mieszkaniu i na zewnątrz. Sprawdza się jednak tylko zimą, gdy te różnice są największe – usuwając, niestety, przy okazji duże ilości ciepłego powietrza z domu. Latem, gdy jest ciepło, wentylacja ta praktycznie nie działa. Nowe, energooszczędne budynki, są bardzo szczelne, a tym samym przepuszczają mało powietrza. Efektem tego są skargi mieszkańców na złe samopoczucie. Ratują się wówczas otwieraniem okien, co powoduje z kolei, że budownictwo z założenia energooszczędne, w praktyce takim nie jest.
O wiele lepszym pomysłem jest zastosowanie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Działa ona niezależnie od pory roku, a dzięki rekuperatorowi możliwe jest odzyskanie dużej części ciepła traconego w procesie wentylacji. Jest to o tyle ważne, że w dzisiejszych, dobrze ocieplonych budynkach, przez wentylację grawitacyjną ucieka zimą dużo ciepła.
W wentylacji mechanicznej świeże powietrze zasysane jest z zewnątrz, następnie zostaje przefiltrowane z nieczystości (a nawet pyłków), ogrzane w wymienniku ciepła i rozprowadzone kanałami do pomieszczeń mieszkalnych, np. do pokoju dziennego, sypialni, gabinetu, itp. Zużyte powietrze jest natomiast wyciągane z pomieszczeń wilgotnych, takich jak kuchnia, czy łazienka, dalej jest również filtrowane, a po przejściu przez wymiennik ciepła oddaje swoje ciepło powietrzu świeżemu, po czym jest usuwane za zewnątrz budynku. Z jednej strony mamy więc zapewnioną stałą równomierną wentylację w całym mieszkaniu, a z drugiej zyski z odzyskanego ciepła.
