Podkręcanie procesora
Na rynku znajdziemy bardzo wiele różnych modeli procesorów. Królują tu właściwie tylko dwie firmy AMD i Intel. Mimo to ich procesory są dość podobne do siebie. Dopiero kilka lat temu ich architektura uległa dużej zmianie. Z tego powodu poradnik ten będzie podzielony na dwie części. W pierwszej pokaże jak podkręcić praktycznie wszystkie procesory Intela i AMD do Athlona 64. Druga część zostanie poświęcona dla wszystkich Athlonów z rodziny 64 i nowszych, gdyż zastosowano w nich kilka szczególnych zmian, które zostały opisane w dalszej części strony. Sprawia to, że istnieje pewna różnica w podkręcaniu Athlonów 64 w stosunku do starego, dobrze znanego modelu podkręcania.
Zaczynamy podkręcanie
Opis ogólny
Wbrew pozorom początkowy overclocking to prosta sprawa. Polega ono głównie na podniesieniu wartości opcji FSB Frequency, którą znajdziemy w BIOSie w zakładce Frequency/Voltage Control. Tak więc znajdujemy odpowiednią opcje w naszym BIOSie (pamiętajmy, że może ona nazywać się inaczej) i podnosimy jej wartość początkowo o 5 MHz. Taka wartość jest bezpieczna dla praktycznie każdego procesora. Zapisujemy ustawienia i uruchamiamy system operacyjny, aby sprawdzić stabilność działania na nowych ustawieniach. Tutaj przydałyby się specjalne programy diagnostyczne, do których linki znajdziemy przy końcu tej strony. Możemy także sprawdzić czy komputer działa stabilnie po prostu pracując jakiś czas na nim lub pograć w jakąś wymagającą dobrego sprzętu grę. Jeśli nie zauważamy żadnych niepokojących zjawisk typu zawieszanie się komputera, samoczynne zamykanie się aplikacji lub gier lub niepożądane restarty, możemy spróbować zrestartować komputer aby powrócić do biosu i podnieść znowu częstotliwość procesora o kolejne 5 MHz. Pamiętajmy aby po każdym teście, przed ponownym podniesieniem zegara sprawdzić temperaturę procesora. Jeśli dochodzi ona do 60 stopni Celsjusza, to albo zaopatrzmy się w lepsze chłodzenie, albo na tym zakończmy overclocking procesora.
Prędzej czy później podczas naszej zabawy z podnoszeniem zegara, dojdziemy do momentu, gdy nasz komputer zacznie zachowywać się nietypowo. Podczas testów może się zawiesić, zamykać samoczynnie aplikacje lub restartować się. Oznacza to, że nasz procesor osiągnął szczyt swoich możliwości dla domyślnie ustawionego napięcia. Teraz możemy albo obniżyć taktowanie rdzenia do poprzedniej testowanej wartości, albo spróbować podnieść jego napięcie aby zaczął działać stabilnie i można było spróbować podkręcać go dalej. W tym celu wchodzimy w BIOSie w tą samą zakładkę co wcześniej. Teraz będzie nas interesować opcja CPU Voltage. Powiększamy ją o najmniejszą dostępną wartość np. 0.025V. Uwaga! Teraz musimy już bardzo dokładnie kontrolować temperaturę procesora. Zapisujemy zmiany i uruchamiamy ponownie komputer. Testujemy przez minimum dwie godziny jego stabilność jednym z wymienionych na końcu programów. Do tego celu polecam użyć programu Super PI. Jeśli komputer przechodzi wszystkie testy pomyślnie, a temperatura nadal jest dopuszczalna to możemy pokusić się o dalsze podkręcanie w sposób przedstawiony wcześniej. Jeśli znowu zauważymy problemy ze stabilnością to jeśli temperatura nadal nie jest za wysoka możemy próbować dalej podnosić napięcie. I tak w kółko, aż podnoszenie napięcia przestanie juz pomagać na niestabilność systemu. Wtedy, możemy obniżyć taktowanie o 10 - 20 MHz aby nie obciążać zbytnio procesora. Z takimi ustawieniami możemy pracować na co dzień. Pamiętajmy tylko aby temperatura nie przekraczała 60 stopni Celsjusza podczas pracy z wymagającymi aplikacjami.
Jeśli przypadkowo przekroczymy dopuszczalne parametry pracy dla danego procesora i komputer nie będzie się chciał ponownie uruchomić, próbujemy resetować BIOS wyjmując z płyty głównej baterie na kilkanaście sekund lub zakładając w specjalnym miejscu zworkę która zresetuje nasz BIOS do ustawień początkowych. Miejsce gdzie znajduje się taka zworka znajdziemy w instrukcji płyty głównej. Jeśli to nie pomoże to niestety chyba właśnie uszkodziliśmy procesor :(. Dlatego podczas podkręcania trzeba zawsze zachować dużą ostrożność.
Może także zdarzyć się, że po podkręceniu procesora będziemy mieli problemy z innym sprzętem np. pamięciami RAM, urządzeniami PCI lub AGP . Problem ten występuje jeśli wraz z podnoszeniem częstotliwości szyny FSB zmienia się także częstotliwość pozostałych szyn. W przypadku problemów z pamięciami, może się okazać, że na nich też trzeba zwiększyć napięcie lub po prostu są to pamięci których nie da się podkręcić bez utraty stabilności. Wtedy, trzeba się zaopatrzyć w nowe najlepiej markowe moduły.
Opis dla procesorów AMD Athlon 64 i nowszych
Zmiany w architekturze Athlonów 64
Na początek zacznę od tego, co zmieniło się w architekturze Athlonów 64. Otóż w tradycyjnym modelu komunikacji między procesorem, a pamięciami zawsze uczestniczył mostek północny. Ma on zawsze swoje własne taktowanie, które jest właśnie odzwierciedleniem magistrali FSB. Przez to pamięć nie mogła komunikować się z procesorem z pełną prędkością.
W nowym rozwiązaniu zastosowanym przez AMD role kontrolera pamięci umieszczonego w mostku północnym przejął procesor, a do komunikacji między nim a pamięcią zastosowano nową magistrale nazwaną Hyper Transport. Spełnia ona tą samą funkcje co magistrala FSB. Zrezygnowano także z umieszczenia na płytach głównych mostka południowego, a jego funkcje przejął całkowicie mostek północny.
No to podkręcamy!
Na sam początek radzę wyłączyć w BIOSie opcje Cool & Quiet, gdyż dość często przeszkadza ona w podkręcaniu. Zaczniemy od znalezienia ustawienia mnożnika Hyper Transport (HT Ratio, LTD/FSB Ratio). Możemy od razu ustawić go na x3, co zmniejszy taktowanie magistrali HT do 600 MHz. Dzięki temu będziemy mogli bezproblemowo podwyższać FSB procesora do 300 MHz. Dzielnik pamięci (Memory Clock) obniżamy do ok. 166 MHz aby nie powodowały one żadnych problemów. Teraz możemy zacząć zwiększać FSB procesora o 5-10 MHz. Po każdorazowym podniesieniu wartości zegara uruchamiamy system i sprawdzamy stabilność oraz temperaturę procesora w opisany wcześniej sposób. Jeśli nasz Athlon 64 zacznie działać niestabilnie, to tak jak w opisie dla pozostałych procesorów należy spróbować podnieść napięcie rdzenia (VCore). Należy jednak pamiętać aby nie przekraczać 1.55V dla Sempronów z podstawką s.754 i Athlonów z podstawką s.939, oraz 1.65V dla Athlonów z podstawką s.754, jeśli z podwyższonym taktowaniem chcemy pracować na co dzień.
Jeśli po wielu próbach znaleźliśmy maksymalne, stabilne parametry naszego procesora to możemy obniżyć taktowanie o ok. 5 MHz, aby nie przeciążać procesora przy codziennej pracy. Na koniec jeśli wartość FSB nie przekracza zbytnio 250 MHz, to możemy spróbować podnieść z powrotem HT Ratio do 4 (HT 800MHz). Oczywiście po tej czynności musimy znowu przetestować stabilność. Pamiętać trzeba, że nie wszystkie płyty główne pracują z tą samą częstotliwością Hyper Transport. Niektóre starsze płyty mogą obsłużyć np. magistrale HT z częstotliwością tylko 600 MHz. Informacje o obsługiwanej prędkości HT naszej płyty powinniśmy znaleźć w instrukcji obsługi.
Uwaga!
Pamiętajcie, że jeśli komputer nie będzie się chciał uruchomić, to spróbujcie zresetować BIOS (jak to zrobić przeczytacie w instrukcji obsługi waszej płyty głównej), lub wyjąć na kilka sekund baterie z płyty głównej. W większości przypadków to pomaga. Jednak wtedy wasze podkręcone częstotliwości powrócą do ustawień domyślnych. Jeśli nadal chcecie je podnieść to ustawcie je tym razem na poprzedniej testowanej przez was wartości przy której komputer jeszcze uruchamiał się normalnie.
Niewielki program służący do testowania stabilność komputera i pamięci. Archiwum CAB w którym możecie go ściągnąć rozpakowuje się tak samo jak inne powszechnie znane formaty archiwów.
Program służący do testowania stabilności i badania wydajności komputera. Oblicza on liczbę PI z ustaloną przez użytkownika dokładnością (np. 8 milionów miejsc po przecinku!).
Bezpłatny program do szczegółowej identyfikacji zainstalowanego w komputerze modelu procesora, płyty głównej, chipsetu oraz pamięci. CPU-Z wyświetla informacje o modelu i nazwie procesora (wraz z nazwą kodową), rodzaju złącza, technologii wykonania, napięciu, wewnętrznej i zewnętrznej prędkości taktowania, mnożniku, wsparciu dla instrukcji multimedialnych, a także o dokładne dane na temat pamięci podręcznej cache.
Rozbudowana odmiana znakomitego programu do identyfikacji wszystkich komponentów sprzętowych komputera. Wyświetla szczegółowe informacje m.in. o procesorze, płycie głównej i chipsecie, pamięciach, dyskach twardych, karcie graficznej i wielu innych urządzeniach. W edycji Ultimate program informuje dodatkowo o zainstalowanym systemie operacyjnym, oprogramowaniu i stanie zabezpieczeń. Wersja trial z zablokowanymi niektórymi statystykami. W internecie znajdziemy także bezpłatna wersje Home lecz nie jest już ona aktualizowana, więc może się przydać głównie posiadaczom starszych komputerów.
Na tej stronie znajdziecie różne wersje słynnych benchmarków firmy Futuremark, używanych praktycznie przy każdym teście wydajności. Dzięki nim możecie sprawdzić jak duże korzyści przyniosło wam podkręcanie. Wersje bezpłatne Basic różnią się od Pro tym, że nie możemy zmieniać ustawień benchmarka, lecz przy domyślnych ustawieniach i tak bardzo dobrze spełniają swą role.
