Czym jest trądzik i jaka jest jego przyczyna?
Trądzik jest chorobą dziedziczną i charakteryzuje się wzmożoną aktywnością gruczołów łojowych oraz zaburzeniem rogowacenie okołomieszkowego. Przyczyn trądziku pospolitego jest wiele m.in. łojotok, zaburzeniem rogowacenia okołomieszkowego, aktywność hormonów płciowych, zakażenia bakteryjne. Nadmierne wydzielanie łoju oraz zmieniony skład grają istotną rolę w powstawaniu wykwitów trądzikowych. Wykwitem pierwotnym są zaskórniki powstające w wyniku nieprawidłowej keratynizacji przewodów wyprowadzających gruczoły łojowe oraz nadmiernego rogowacenia ujść mieszków . W efekcie ewakuacja łoju z przewodów staje się utrudniona a przewody gruczołów poszerzone. W miarę poszerzania się przewodów wyprowadzających powstają bardziej zapalne formy wykwitów wtórnych (krostki, grudki, torbiele ropne).
Dodatkowo bakterie z rodzaju Propionibacterium acnes mogą zapoczątkować procesy zapalne w trądziku.
Wydzielanie łoju jest kontrolowane przez hormony. Duże wydzielanie łoju może być wynikiem nadmiernej produkcji androgenów lub zwiększonej ich dostępności w wyniku obniżenia poziomu białka wiążącego te hormony płciowe. U kobiet pod wpływem androgenów dochodzi do zaostrzenia zmian trądzikowych. Czynniki genetyczne niewątpliwie odgrywają istotną rolę w powstawaniu zmian chorobowych. U chorych z uporczywym trądzikiem na ogół stwierdza się w wywiadzie występowanie trądziku u innych członków rodziny.
Jest wiele czynników zewnętrznych wpływających negatywnie na przebieg choroby. Wśród nich można wymienić czynnik towarzyszący nam w codziennym funkcjonowaniu - stres. Jego wpływ jest znacząco związany z wyrzutem hormonów stresu oddziaływujących na gruczoły łojowe. Zaostrzenie zmian trądzikowych pojawia się również po pewnych produktach spożywczych (ostre przyprawy, marynaty, czekolada itp.)
Jakie są objawy?
Wykwitem pierwotnym w trądziku pospolitym jest zaskórnik. Wyróżnia się dwa typy zaskórników:
Zaskórniki otwarte - w części środkowej mają otwór, przez który wydobywa się masa łojowo-rogowa. W wyniku utleniania się keratyny i gromadzenia melaniny zaskórniki te są ciemno zabarwione na szczycie.
Zaskórniki zamknięte - są białe, drobne, powstają w wyniku nagromadzenia korneocytów w ujściu gruczołów łojowych, nie mają dostępu do powietrza.
Zmiany chorobowe w trądziku lokalizują się najczęściej w miejscach łojotokowych, czyli: na twarzy 99%, tułowiu 60%, klatce piersiowej 15%.
W zależności od tego, który rodzaj wykwitów dominuje, wyróżnić można odmiany kliniczne trądziku, takie jak:
- Trądzik zaskórnikowy- zazwyczaj dotyczy twarzy, w obrazie dominują liczne zaskórniki otwarte lub zamknięte o rozmiarach od 1 do 3 mm.
- Trądzik grudkowo-krostkowy - poza zaskórnikami pojawiają się wykwity o charakterze wyniosłych grudek barwy czerwonej i wielkości kilku milimetrów oraz krostek o podobnej wielkości.
- Trądzik guzkowo-torbielowaty - oprócz zaskórników stwierdza się obecność licznych zapalnych guzków oraz torbieli ropnych.
- Trądzik ropowiczy - liczne ropne zmiany gojące się z wytworzeniem szpecących blizn.
- Trądzik skupiony - głębokie nacieki i torbiele ropne, w przebiegu choroby powstają liczne przetoki i kanały, a gojenie następuje z wytworzeniem blizn. Odmianę tę spotyka się prawie wyłącznie u mężczyzn
Jakie są sposoby leczenia?
Celem postępowania terapeutycznego u pacjentów z trądzikiem pospolitym jest:
- unormowanie zaburzonego rogowacenia ujścia mieszka łojowo-włosowego,
- zahamowanie rozwoju kultur bakterii wywołanej przez Propionibacterium acnes,
- znormalizowanie pracy gruczołów łojowych
- opanowanie procesu zapalnego
Wybór metody leczenia zależy głównie od postaci trądziku i objawów chorobowych, a czasem także od wieku i płci pacjenta.
Leczenie zewnętrzne
Leki stosowane zewnętrznie stanowią podstawę w leczeniu trądziku zaskórnikowego i łagodnych postaci trądziku grudkowo-krostkowego. Leczenie miejscowe jest wystarczające u około 60% pacjentów. Do leków najczęściej stosowanych w miejscowej terapii trądziku należą: kwas azelainowy, retinoidy (tretinoina, izotretinoina, adapalen), nadtlenek benzoilu, antybiotyki.
Nadtlenek benzoilu cieszy się dużym zainteresowaniem, jego działanie polega na uwalnianiu tlenu, który powoduje zahamowanie wzrostu bakterii Propionibacterium acne
Retinoidy (czyi pochodne kwasu witaminy A) stosowane zewnętrznie spowalniają proces rogowacenia, przez co zmniejszają ilość zaskórników. Ułatwiają wyprowadzanie wydzieliny łojowej i zmniejszają ilość bakterii Propionibacterium acne, początkowo mogą jednak powodować zaczerwienienie, łuszczenie, pieczenie i uczucie ściągnięcia skóry
Kwas azelainowy wykazuje działanie przeciwbakteryjne, keratolityczne i przeciwzaskórnikowe
Antybiotyki miejscowe stosuje się w przypadku występowania zmian zapalnych, najczęściej stosowane to erytromycyna i klindamycyna, ich działanie polega głównie na hamowaniu wzrostu bakterii Propionibacterium acne, używane są chętnie ze względu na dobrą tolerancję i rzadkie objawy uboczne.
Leczenie ogólne
Do leczenia ogólnego stosuje się antybiotyki (tetracykliny, erytromycynę, minocyklinę), retinoidy (isotretinoinę), leki hormonalne (antyandrogenowe) oraz witaminy z grupy B z wyjątkiem witaminy B12 i rozpuszczalne sole cynku.
Jak prawidłowo pielęgnować skórę trądzikową?
Prócz leczenia farmakologicznego trądziku, dostosowanego do jego postaci klinicznej konieczna jest właściwa pielęgnacja, która wymaga szczególnej staranności. Prawidłowo wykonana codzienna pielęgnacja skóry trądzikowej powinna zaczynać się od dokładnego oczyszczania.
Oczyszczanie
Do tej czynności sięgamy po kosmetyki przeznaczone do tego typu cery zarazem regulujące wydzielanie nadmiaru sebum a jednocześnie nie podrażniające bariery hybdrolipidowej skóry. Wśród preparatów dostępnych na rynku popularnością cieszą się płyny micelarne, pianki, żele antybakteryjne (LA ROCHE POSAY- Effaclar, BIODERMA- płyn micelarny, PHARMACERIS T- Puri-Sebistatic, AVENE- Cleanance). Częstym błędem jest stosowanie agresywnych preparatów wysuszających i odtłuszczających, które często nasilają łojotok. Nie wolno myć i przecierać twarzy płynami z dużą zawartością alkoholu, eteru czy spirytusu salicylowego. Prowadzi to do silnego podrażnienia bardzo wrażliwej skóry trądzikowej.
Tonizacja
Kolejna bardzo ważną czynności jest tonizacja skóry. Poprzez codzienne mycie różnymi środkami zmieniamy naturalne lekko kwaśne pH skóry(5, 5) na zasadowe. Niskie wartości pH hamują rozwój flory bakteryjnej i zapobiegają podrażnieniom. Wskazane jest zatem używanie toników bezalkoholowych o działaniu odświeżającym i ściągającym ujścia gruczołów łojowych.
Nawilżanie
Na zakończenie na oczyszczoną i ztonizowaną skórę nakładamy krem o lekkiej konsystencji, nie zatykającej porów. Na dzień wskazane jest stosowanie kremów o działaniu silnie nawilżającym oraz matującym. Bardzo często receptura kremu zawiera składniki mineralne i organiczne o charakterze absorbentów np.: kaolin, talk, skrobia. Działają one na skórę oczyszczająco, wchłaniają łój i optycznie matują cerę. Polecane są kremy zawierające witaminę A oraz kremy z kwasami AHA, które rozjaśniają karnację, zapobiegają powstawaniu zaskórników oraz uelastyczniają naskórek. Przeciwwskazane jest stosowanie okluzyjnych i komedogennych kosmetyków pielęgnacyjnych i upiększających z dużą zawartością tłuszczu.
Jak prawidłowo pielęgnować skórę w gabinecie kosmetycznym?
W trakcie leczenia trądziku konieczna jest ścisła współpraca pacjenta z lekarzem dermatologiem oraz z kosmetologiem. Salony kosmetyczne również posiadają w swoich ofertach szereg zabiegów, które mają na celu zmniejszenie dolegliwości trądzikowych. Na samym wstępie kuracji zazwyczaj wykonuje się standardowe oczyszczanie manualne w celu usunięcia zaskórników i przygotowania skóry do dalszej terapii. Mikrodermabrazja diamentowa, peeling kwasami owocowymi, peeling kawitacyjny to zabiegi najczęściej wykonywane w celu dalszej pielęgnacji skóry tłustej ze skłonnością do trądziku.
