Oświetlenie halogenowe wykorzystywane jest obecnie najczęściej do celów dekoracyjnych. Poznajmy zatem nieco bliżej te źródła światła.
Halogeny należą do grupy żarowych źródeł światła. Cechuje je wyższa sprawność w porównaniu z tradycyjnymi żarówkami, wobec czego z tej samej mocy uzyskujemy więcej światła. Posiadają znacznie mniejszy żarnik dzięki czemu możliwe jest wyposażenie je w reflektory. Na rynku znaleźć można bardzo wiele rodzajów halogenów wyposażonych właśnie w reflektory. Cenną cechą odróżniającą halogeny od żarówek jest również bielsze światło większa trwałość.
Oto kilka z ważniejszych zalet halogenów:
- wyższa sprawność w porównaniu z żarówką,
- od 2 do 5 razy większa żywotność niż żarówek,
- bielsze światło w porównaniu z żarówką (w zakresie od około 2800K - 4000K),
- małe gabaryty, które ułatwiają ich wykorzystanie,
- możliwość zastosowania reflektora bezpośrednio w żarówce,
- wersje zarówno na niskie jak i standardowe napięcie sieciowe (np. 12V, 230V),
- bardzo bogaty wybór oprawek i opraw oświetleniowych wykorzystujących halogenowe źródło światła,
- szeroka gama dostępnej mocy (od około 5W do 2000W w zależności od typu),
- wierne oddawanie kolorów możliwość łatwego ściemniania światła halogenowego.
Jednak oprócz zalet halogeny posiadają także wady. Główną niedogodnością jest ich wysoka temperatura, która narzuca pewne ograniczenia i wymagania. Bańka halogenu rozgrzana jest znacznie bardziej niż tradycyjnej żarówki, dlatego nie wolno dla źródeł o tym samym mocowaniu, w miejsce żarówki zastosować halogenu o tej samej mocy. Oprawa oświetleniowa dla tradycyjnej żarówki może nie wytrzymać wyższej temperatury.
Czas podać zatem wady halogenów:
- wysoka temperatura bańki halogenu jak i mocowania (trzonka),
- niższa żywotność halogenów w porównaniu ze źródłami światła wyładowczymi np. świetlówkami (te jednak mają duże gabaryty co znacznie ogranicza ich zastosowanie),
- pomimo stosunkowo wysokiej sprawności halogeny cechuje niższa sprawność niż innych źródeł wyładowczych np. świetlówek (tutaj również duże gabaryty znacznie ograniczają ich zastosowanie),
- wersje halogenów na niskie napięcie (np. 12v) wymagają transformatora zasilającego co podwyższa koszt instalacji (niskie napięcie jest jednak zaletą, jeśli zamierzamy zastosować halogeny np. w łazience, gdzie nie należy stosować lamp na napięcie sieciowe),
- przy montażu trzeba uważać, aby na bańce nie pozostawić śladów palców, co skraca znacznie ich żywotność.
Biorąc pod uwagę zastosowanie i budowę halogeny możemy podzielić na następujące grupy:
- Halogeny z reflektorem. Występują obecnie w różnych mocach i co ważniejsze z różnymi kątami skupienia światła. Dzięki temu dla każdego oświetlanego obiektu możemy dobrać halogen o takim kącie świecenia, aby uzyskać oczekiwany efekt (aby obiekt był oświetlony w całości lub w części). Standardowy reflektor w kierunku oświetlanego przedmiotu odbija zarówno światło jak i ciepło wytwarzane przez żarnik. Reflektory wykonane z aluminium odbijają 100% światła i 95% ciepła, dlatego aby zapobiec nadmiernemu nagrzewaniu się oświetlanych przedmiotów, produkowane są halogeny o specjalnej konstrukcji, z tzw. reflektorami dichroicznymi, które przepuszczają ok. 66% ciepła do tyłu. Dzięki temu uzyskujemy odbicie 33% ciepła i 95% światła w kierunku oświetlanego przedmiotu. Zatem jeśli zamierzamy wykorzystać halogeny dichroiczne w sufitach podwieszanych, w tzw. "oczkach halogenowych", musimy zapewnić odpowiednią wentylację nad sufitem (naturalną lub wymuszoną) które umożliwi odprowadzić wytwarzane przez halogeny duże ilości ciepła. Dlatego między innymi dla danego źródła światła (głównie halogenu z reflektorem) producenci podają minimalną odległość między źródłem, a oświetlanym przedmiotem. Zazwyczaj jest to 0,5m.
- Bardzo małe gabarytowo halogeny niskiego napięcia bez reflektora przeznaczone głównie do oświetlenia miejscowego i dekoracyjnego. Wykorzystywane są np. w lampkach biurkowych, żyrandolach, kinkietach.
- Halogeny liniowe z mocowaniem "double ended". Tego typu halogeny przeznaczone są przede wszystkim do projektorów i lamp, które posiadają własny odbłyśnik. Mogą być stosowane zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz budynków, do oświetlenia ogólnego przestrzeni. Dość popularnie wykorzystywane są w projektorach z detektorem ruchu jako oświetlenie "bezpieczeństwa" przed posesją. Halogeny liniowe o mocach większych od 500W wymagają poziomej pozycji świecenia, co jest pewnym ograniczeniem.
- Dość popularne są również halogeny niskiego napięcia z reflektorem aluminiowym Aluline 111. W ofercie producentów występują żarówki o wiązkach światła skupionych jeszcze bardziej niż wspomniane wcześniej halogeny dichroiczne, dlatego doskonale nadają się do tworzenia oświetlania obiektów lub stref z większych odległości. Te o kątach świecenia do kilku stopni, nawet z kilkunastu metrów. Bardzo często wykorzystywane są w pomieszczeniach biurowych.
Oczywiście odmian halogenów jest cała masa i trudno jest je wszystkie wymienić, niemniej te które pokrótce omówiłem powyżej należą do najczęściej spotykanych na naszym rynku.
Dzięki swoim zaletom halogeny znalazły cały szereg zastosowań. Ale o tym może innym razem ...
