Rozwój hotelarstwa od zawsze powiązany był z turystyką oraz przedsiębiorczością. Dziś oba te związki są doskonale eksponowane, a jeśli chodzi o związek z przedsiębiorczością czy szeroko pojętą atrakcyjnością biznesową danego regionu, to jeszcze nigdy powiązania te nie były tak dobrze widoczne. Dziś mówi się o pewnych organizmach, układach funkcjonalnych oraz użytkowych hotelu oraz planach przestrzennych. Jest to aparat pojęciowy o stosunkowo niedługiej historii, ale opisuje zjawisko, które jest znane od wieków. Od stuleci przecież ludzie podróżują, i to podróżują w celach naprawdę rozmaitych. Wraz jednak z rozwojem komunikacji coraz silniej zarysowywała się konieczność rozszerzenia usług oferowanych przez obiekty noclegowe. Dziś widać tego wszelkie efekty w postaci rozbudowy oferty o propozycje relaksacyjne, wypoczynkowe itd. Dziś hotel nie jest po prostu noclegiem, ale złożonym przedsiębiorstwem, którego celem jest realizacja bardzo różnorodnych potrzeb klienta.
Hotele często aspirują do funkcji niemal samodzielnych miast. W hotelu można już bardzo często skorzystać między innymi z oferty wypoczynkowej, zdrowotnej i paramedycznej, zrobić zakupy, a nawet wykupić wycieczkę po mieście lub jego okolicach. Hotel, który przestał być miejscem noclegowym, stał się wszystkim po trochu. Dziś gra toczy się o to, aby zapewnić klientowi jak najbardziej kompleksową obsługę. Oczywiście w poszczególnych typach obiektów noclegowych, wyróżnianych na podstawie dowolnego czynnika charakterystycznego, zaspokajanie tych potrzeb wygląda nieco inaczej. Nie trzeba nikomu tłumaczyć różnic między hostelami a hotelami, choć już między tradycyjnym hotelem a motelem często by należało. Grunt, że każdy typ obiektów, a także każdy poziom standardowy charakteryzuje się nieco innym podejściem do potrzeb konsumenta. We wszystkich przypadkach wyraźna jest jednak różnica pomiędzy dzisiejszymi hotelami a wzorcem historycznym. Oczywiście nie mają sensu tutaj żadne oceny zasadności tego rodzaju przemian ani próba ich wartościowania w jakimkolwiek stałym układzie odniesienia. Hotele zmieniają się dlatego, że zmieniają się wymagania klientów, więc jakiekolwiek oceny możliwe są nie tylko w odniesieniu do konkretnych uwarunkowań historycznych, ale również z uwzględnieniem lokalnej gospodarki i wielu innych zmiennych.
Oczywiście dużą rolę we wszystkich przemianach, do jakich dochodziło w funkcji i strukturze organizacyjnej hotelu, odegrał postęp technologiczny. Nowoczesne wyposażenie jest czymś, co pozwala na radykalizację zmian w bazie noclegowej, a także na dostosowanie jej do wymogów klienta. Jednocześnie mowa cały czas o tych samych technologiach, które, działając na klienta, zmieniają jego preferencje. Jest to więc samonapędzający się mechanizm. Oczywiście technika i technologia przejawiają się w każdym aspekcie funkcjonowania nowoczesnego hotelu i pozbawiona ich baza noclegowa praktycznie przestałaby istnieć. Jednym z przejawów szybkiego rozwoju techniki i technologii, a także samej koncepcji hotelu jako obiektu noclegowego jest fakt, że nie nadąża za nim nawet język. Co prawda potoczny język zwykle potrafi znaleźć właściwe określenie na wszystko, jednak język branżowy hotelarstwa pełen jest zwrotów wywodzących się z różnych języków, w tym głównie angielskiego.
Nowoczesny hotel nie jest oczywiście nigdy samowystarczalną jednostką. Uzależniony jest przede wszystkim od dostępu do pewnych produktów i usług zewnętrznych, ale w praktyce często też jest jedynie elementem pewnej sieci lub, mówiąc bardziej profesjonalnie, pewnego łańcucha hotelowego, a więc pewnej grupy zależnych lub tylko luźno powiązanych podmiotów gospodarczych połączonych wspólną wizją nowoczesnego hotelarstwa oraz pewnymi zaszłościami organizacyjnymi i technicznymi.
Zarządzanie hotelem jest z wielu powodów bardzo skomplikowane, dlatego w strukturze organizacyjnej hotelu wyróżnia się pewne piony, które odpowiadają za zaspokojenie określonych potrzeb gości hotelowych. W klasycznym ujęciu pionów tych jest pięć, natomiast oczywiście ze względów praktycznych struktura organizacyjna każdego hotelu może być bardziej szczegółowa, co zdarza się przede wszystkim w większych obiektach. Podstawowe części funkcjonalne hotelu to:
- pion pobytowy,
- pion gastronomiczny,
- pion wielofunkcyjny,
- pion rekreacyjny,
- pion pomocniczo-techniczny.
Każdy z tych pionów korzysta z określonych elementów umożliwiających spełnienie danych funkcji. Jeśli porównać tę strukturę do historycznego modelu hotelu, to pierwsze hotele ograniczały się jedynie do działalności dzisiejszych pionów pobytowych, choć oczywiście zasady funkcjonowania są nieporównywalne, choćby ze względu na standard higieniczny lub nawet zróżnicowanie standardów usługowych.
Nowoczesny hotel dąży w zasadzie do spełnienie wszystkich potrzeb gościa, co w praktyce często oznacza konieczność zapewnienia dostępności usług nietypowych: gabinetów odnowy biologicznej, węzłów sanitarnych o bardzo wysokim standardzie lub zagwarantowania możliwości wypoczynku osobom niepełnosprawnym lub innym gościom o szczególnych wymaganiach.
