Urlop ten ma na celu przede wszystkim umożliwienie kobiecie powrotu do sił po porodzie, jak również zapewnienie odpowiedniej opieki nad dzieckiem w pierwszych miesiącach jego życia. Wszystkie te czynniki skutkują tym, iż nie jest możliwa zamiana urlopu macierzyńskiego na jakiekolwiek świadczenie pieniężne. Zatem skoro urlop ten ma charakter osobisty i służy przede wszystkim ochronie zdrowia oraz opiece nad nim, to wykonywanie pracy kłóciłoby się w pewnym sensie z zamierzonymi wyżej celami.
Znowelizowane przepisy prawa pracy przewidują dwa rodzaje urlopu: obowiązkowy oraz dodatkowy. W zawiązku z tym od dnia 1 stycznia 2010 pracownicy mają prawo po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego skorzystać z części dodatkowej, mającej charakter dobrowolny, w wymiarze do 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie a także do 8 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Dodatkowy urlop będzie udzielany w formie jednorazowej, w wymiarze tygodnia albo jego wielokrotności bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego.
Osoba uprawniona do dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie mogła go łączyć z pracą u pracodawcy, który tego urlopu udzielił, jednak w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Zatem urlop macierzyński będzie udzielany na pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy. Podjęcie pracy w takim przypadku będzie następowało na pisemny wniosek pracownika, w terminie nie krótszym niż 7 dni przed dniem rozpoczęcia wykonywania pracy. Pracodawca będzie zobowiązany uwzględnić wniosek zawierający ponadto wskazanie wymiaru czasu pracy, a także okres przez który pracownik zamierza łączyć korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego z pracą. W tym czasie pracownik korzysta z ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.
Przepisy przewidują, iż za czas dodatkowego urlopu macierzyńskiego wypłacany będzie zasiłek macierzyński, pomniejszony jednak proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej dla pracodawcy udzielającego urlopu.
Dodatkowa część urlopu macierzyńskiego przysługuje na równi ojcu i matce dziecka. W sytuacji, gdy matka dziecka zdecyduje o rezygnacji z pozostałej części urlopu macierzyńskiego, pozostała jego część będzie przysługiwać ojcu, który może również po wykorzystaniu części obowiązkowej urlopu macierzyńskiego skorzystać z urlopu dodatkowego i łączyć go z pracą na zasadach omówionych powyżej.
