Rosnący stopień automatyzacji zwiększył możliwość wystąpienia niespodziewanego samorozruchu. Znaczna ilość wypadków spowodowana jest niespodziewanym uruchomieniem maszyny, którą zatrzymano w celu znalezienia błędu lub regulacji. Pod uwagę należy wziąć nie tylko zagrożenia mechaniczne, powodowane ruchomymi częściami, lecz także np. promieniem lasera czujników czy skanerów.
We Wspólnocie Europejskiej zarządzanie bezpieczeństwem maszyn jest równoprawnym elementem zarządzania działalnością przedsiębiorstw, ponieważ tylko te osiągają rzeczywisty sukces, które myślą o bezpieczeństwie i zdrowiu zawodowym strategicznie, które, podobnie jak w przypadku jakości i produktywności wiedzą, że ponoszone na nie nakłady są opłacalne. Bezpieczeństwo to zysk. Ogólna zasada kształtowania bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy polega na tym, że wszyscy przyczyniający się do realizacji procesów pracy, tworzą i odpowiadają za bezpieczeństwo. Projektanci, producenci i dostawcy maszyn oraz ich użytkownicy: pracodawcy, nadzór i operatorzy.
Kategorie bezpieczeństwa. W celu zrozumienia podstaw realizacji układu sterowania bezpieczeństwem maszyny konieczne jest zdefiniowanie tak zwanych kategorii bezpieczeństwa, które tworzą układ odniesienia dla określenia koniecznego w danym przypadku poziomu bezpiecznego dla maszyny lub konkretnej jej części lub sekcji. Falowniki jakie obecnie są produkowane, coraz częśiej posiadają wbudowane lub opcjonalne moduły bezpieczeństwa.
PN-EN 60204-1 wyróżnia trzy kategorie zatrzymania dla układów napędowych.
[nie mylić z kategoriami bezpieczeństwa !!!]
0 - zatrzymanie niekontrolowane, poprzez bezzwłoczne odłączenie zasilania od napędów
1 - zatrzymanie kontrolowane, poprzez odłączenie zasilania od napędów, po uprzednim ich zatrzymaniu
2 - zatrzymanie kontrolowane, z pozostawieniem zasilania napędów.
Kategoria 0 - zatrzymanie niekontrolowane, poprzez bezzwłoczne odłączenie zasilania od napędów
Należy stosować wtedy gdy:
- natychmiastowe wyłączenie zasilania nie powoduje dodatkowego zagrożenia.
Sytuacja taka występuje gdy:
- napęd jest samohamowny posiada duży moment czynny, mały moment bezwładności
- napęd posiada system sprzęgłowy
- napęd posiada system hamujący mechaniczny, elektromechaniczny lub hydrauliczny
W każdym przypadku należy osłonić element który ma bezwładność mechaniczną !
Kategoria 1 - hamowanie i wyłączenie
Należy stosować wtedy gdy:
Awaryjne wyłączenie stwarza zagrożenie spowodowane niehamowanym wybiegiem.
Należy wykonać procedury hamowania dynamicznego (aktywnego) a następnie odłączyć zasilanie.
Kategoria 2 - hamowanie i pozostawienie prędkości bezpiecznej
Należy stosować wtedy gdy:
pozbawienie zasilania stwarzałoby dodatkowe zagrożenie.
Należy zagwarantować zatrzymanie osi napędowych, lub przejście do prędkości bezpiecznej.
W takim przypadku należy wyeliminować możliwość niekontrolowanego przyspieszenia napędu !