Wraz z warzywami, owocami a nawet kwiatami zbiera się z działki co roku znaczne ilości składników mineralnych potrzebnych roślinom do normalnego wzrostu. Stosowanie nawozów organicznych i mineralnych wzbogaca glebę w utracone w ten sposób składniki. Jesień to pora kiedy powinniśmy już myśleć o przygotowaniu jej do następnego sezonu wegetacyjnego. Jest to szczególnie ważne w przypadku roślin wieloletnich, a więc drzew i krzewów owocowych, których korzenie zachowują aktywność do późnej jesieni. Także w przypadku kwater, na których mamy zamiar wiosną uprawiać warzywa czy kwiaty, jesienne nawożenie jest uzasadnione.
Są składniki, które ze względu na słabą rozpuszczalność w roztworze, lub silne wiązanie w glebie, nie są narażone na wypłukiwanie w okresie jesienno-zimowym. Wiadomo też, że niektóre nawozy należy nie tylko wymieszać z glebą, ale także wprowadzić je na określoną głębokość, a jesień jest najodpowiedniejszym do tego okresem.
Jesień to najlepsza pora na doprowadzenie odczynu gleby do optymalnego dla roślin, które mamy zamiar uprawiać wiosną. Dawkę nawozu wapniowego ustala się na podstawie pH i składu granulometrycznego gleby oraz wymagań roślin. Wapnowanie gleb w ogrodzie powinno być wykonane nie później niż 2 tygodnie przed nawożeniem nawozami organicznymi.
Z nawozów organicznych do stosowania na jesieni poleca się obornik, pomiot ptasi, nawóz z pieczarkarni, ale także torf, przekompostowaną korą sosnową czy węgiel brunatny. Nawozy organiczne dostarczają próchnicy a po rozłożeniu – składników mineralnych. Torf i kora rozluźniają gleby ciężkie, poprawiając ich właściwości powietrzne a zastosowane na lekkie piaszczyste gleby, poprawiają ich spoistość i zdolność zatrzymywania wody i składników mineralnych. Nawozy organiczne powinny być przekopane jak najpóźniej przed nastaniem mrozów, aby zawarta w nich substancja organiczna nie uległa zbyt szybko całkowitemu rozkładowi. Przykrycie glebą powinno nastąpić natychmiast po rozłożeniu, na głębokość 15-20 cm w zależności od rodzaju gleby (na cięższych płycej) tak, aby znalazła się ona w warstwie wilgotnej gleby, ale przy dostępie powietrza. Do gleby zwykle wnosimy 50-80 kg obornika na 10m2 co 2 lata. Pod drzewa i krzewy owocowe 40 kg na 10m2 rozkładając go pod koronami. Najwyższe dawki stosujemy pod ogórki, cukinie, kabaczki, rośliny kapustne. Bardzo dobrym i niedrogim sposobem nawożenia organicznego jest przekopanie na jesieni roślin wysianych w lipcu specjalnie w tym celu jako nawozy zielone (rośliny motylkowe, gorczyca, facelia). Ponieważ trudne jest przykrycie całych roślin glebą, najczęściej ścina się część nadziemną, przeznaczając ją na kompost, a przekopuje się korzenie wraz z pozostałą częścią łodygi.
Poza wapnowaniem i nawozami organicznymi można także na jesieni zastosować nawozy mineralne, nie wszystkie bowiem składniki zawarte są w nawozach organicznych w ilościach odpowiednich dla roślin. Torf wysoki czy kora zawierają ich bardzo niewiele w formie bezpośrednio przyswajalnej dla roślin.
Potrzebne roślinie składniki mineralne są w różnym stopniu zatrzymywane przez glebę. Związki fosforu są zatrzymywane przez glebę w taki sposób, że w roztworze glebowym wchodzą w związki z wapniem, żelazem i glinem, które są nierozpuszczalne w wodzie i z których roślina nie może pobrać fosforu. Uwalniają się one stopniowo pod wpływem wydzielin korzeniowych. Jest to główna przyczyna słabego wykorzystania tego składnika przez rośliny, ale dzięki temu fosfor jest dobrze magazynowany w glebie. Ponieważ nawozy fosforowe odznaczają się małą ruchliwością w glebie, głębokie przekopanie jesienią jest dobrą okazją do wymieszania ich z całą warstwą uprawną. Gleby cięższe mają dużą zdolność zatrzymywania na powierzchni drobnych cząstek i próchnicy jonów potasu, magnezu i formy amonowej(NH4) azotu. Uzasadnia to stosowanie tych nawozów jesienią, szczególnie na glebach gliniastych czy gliniasto-piaszczystych. Nawozy mineralne można zastosować z nawozami organicznymi. Nawozy potasowe siarczanowe np. siarczan potasowy oraz azotowe amonowe np. siarczan amonowy czy fosforan amonowy dajemy na jesieni w niepełnej dawce(1/2 lub 1/3 zaplanowanej dawki). Nawozy potasowe chlorkowe lepiej jest zastosować w całości na jesieni ze wzglądu na możliwość wypłukania przez zimę chlorków, na które wiele roślin reaguje ujemnie( większość roślin ozdobnych, krzewy jagodowe).
Na rynku jest obecnie duży wybór mieszanek nawozowych zawierających makro- i mikroelementy, jednak stosuje się je głównie wiosną. Wadą gotowych mieszanek nawozowych jest stosunek składników nie uwzględniający zasobności gleby. Należy pamiętać, że skuteczność nawożenia zależy z jednej strony od potrzeb rośli a z drugiej od zawartości składników mineralnych w glebie. Nawożenie gleby zasobnej w dany składnik, nie zwiększa plonu, lecz powoduje ujemne skutki nadmiaru tego składnika.
