Ten status wynika z historii kolonializmu, roli Francji jako potęgi politycznej i kulturowej oraz działalności międzynarodowych instytucji promujących język francuski. W artykule szczegółowo omówimy, w jakich krajach francuski ma status języka urzędowego, jakie są przyczyny jego obecności w tych regionach oraz jakie ma znaczenie we współczesnym świecie.
Czym jest język urzędowy?
Zanim przejdziemy do listy krajów, warto zdefiniować, czym jest język urzędowy. Język urzędowy to język, który jest używany w instytucjach państwowych: administracji publicznej, sądownictwie, edukacji i oficjalnych dokumentach. Czasem jest jeden język urzędowy, innym razem kilka – w zależności od historii, etniczności i polityki danego państwa.
Francuski jako język urzędowy – podział geograficzny
1. Europa
Francja
Oczywiście, Francja to główny kraj, w którym francuski jest jedynym językiem urzędowym na poziomie krajowym. Używa się go we wszystkich aspektach życia publicznego – od edukacji po sądownictwo.
Belgia
Francuski jest jednym z trzech języków urzędowych (obok niderlandzkiego i niemieckiego). Jest dominujący w regionie Walonii i w stołecznym Brukseli.
Szwajcaria
Francuski to jeden z czterech języków urzędowych obok niemieckiego, włoskiego i retoromańskiego. Dominuje w zachodnich kantonach, takich jak Genewa, Vaud czy Neuchâtel.
Luksemburg
Język francuski jest jednym z trzech języków urzędowych (obok luksemburskiego i niemieckiego). Choć luksemburski dominuje w mowie, francuski jest powszechnie używany w dokumentach urzędowych i ustawodawstwie.
Monako
Francuski jest jedynym językiem urzędowym Księstwa Monako, choć wiele osób posługuje się także włoskim, angielskim i monakijskim dialektem.
2. Afryka – największe skupisko frankofonii
Afryka jest kontynentem, na którym francuski ma największe znaczenie jako język urzędowy, co jest bezpośrednim skutkiem kolonializmu francuskiego i belgijskiego. W wielu przypadkach francuski pełni rolę języka korespondencji administracyjnej, szkolnictwa i sądownictwa, choć na co dzień mieszkańcy posługują się lokalnymi językami.
Państwa, w których francuski jest jedynym językiem urzędowym:
-
Benin
-
Burkina Faso
-
Demokratyczna Republika Konga
-
Gabon
-
Gwinea
-
Mali
-
Niger
-
Senegal
-
Togo
-
Wybrzeże Kości Słoniowej
-
Czad
-
Kongo (Brazzaville)
-
Republika Środkowoafrykańska
-
Dżibuti (obok arabskiego)
Państwa, w których francuski jest jednym z języków urzędowych:
-
Kamerun (francuski i angielski)
-
Rwanda (francuski, angielski, kinyarwanda)
-
Burundi (francuski i kirundi)
-
Komory (francuski, arabski, komoryjski)
-
Madagaskar (francuski i malgaski)
-
Seszele (francuski, angielski, kreolski seszelski)
-
Mauritius (francuski i angielski, choć oficjalnie brak języka urzędowego – oba funkcjonują w praktyce)
Francuski w tych krajach jest często językiem elity, edukacji i administracji, ale niekoniecznie językiem ojczystym mieszkańców.
3. Ameryka
Kanada
Francuski jest jednym z dwóch języków urzędowych kraju, obok angielskiego. Największe znaczenie ma w prowincji Quebec, gdzie jest dominującym językiem. Używa się go również w częściach Nowego Brunszwiku, Ontario i Manitoby.
Haiti
Francuski (obok kreolskiego haitańskiego) jest językiem urzędowym. W praktyce kreolski dominuje w mowie codziennej, ale francuski jest wykorzystywany w edukacji, mediach i urzędach.
Gujana Francuska
Choć formalnie jest regionem Francji, warto o niej wspomnieć osobno – francuski to jedyny język urzędowy.
4. Oceania
Polinezja Francuska, Nowa Kaledonia, Wallis i Futuna
Wszystkie te terytoria są zależne od Francji, a francuski jest tam językiem urzędowym. Obok niego funkcjonują języki rdzennych społeczności (np. tahitański, kanak).
5. Bliski Wschód i Azja
Liban
Francuski ma bardzo silną pozycję historyczną, choć konstytucyjnie jedynym językiem urzędowym jest arabski. W praktyce francuski jest szeroko stosowany w administracji, edukacji, mediach i biznesie.
Wietnam, Kambodża, Laos
Choć francuski nie ma tam już statusu języka urzędowego, nadal pozostaje językiem prestiżowym, nauczanym w szkołach i wykorzystywanym w pewnych kontekstach formalnych i akademickich.
Organizacje frankofońskie i promowanie języka
Język francuski jest także wspierany przez międzynarodowe organizacje, takie jak Międzynarodowa Organizacja Frankofonii (OIF), zrzeszająca 88 państw i regionów. Jej celem jest promowanie języka francuskiego, demokracji, edukacji i współpracy między krajami frankofońskimi. Warto podkreślić, że nie wszystkie kraje członkowskie OIF mają francuski jako język urzędowy, ale wszystkie uznają jego ważną rolę w życiu publicznym.
