Pielęgnacja terenów zieleni – cięcia krzewów - podstawy.
Cięcie krzewów.
- krzewy wcześnie kwitnące (forsycja, krzewuszka, tawuły wczesne, lilak, wajgela) – cięcie regulujące koronę przeprowadza się po kwitnieniu latem – skracając przekwitłe pędy o 30% ich długości. Usunięcie pędów starych, chorych lub uszkodzonych można wykonać na przedwiośniu,
- krzewy późno kwitnące (hortensja, niektóre tawuły oraz powojniki) – cięcie jesienią (a nawet zimą), a u wrażliwych na mrozy – wiosną,
- krzewy kwitnące latem na gałązkach wieloletnich (berberysy, karagany, złotokap, żylistek) – tnie się je co kilka lat w okresie spoczynku zimowego, usuwając pędy starsze oraz nadmiernie zagęszczające.
- krzewy kwitnące latem na pędach jednorocznych – cięcie na przedwiośniu (w marcu), kiedy rany szybciej się goją. Usuwa się pędy suche i przemarznięte, a pozostałe skraca się do ⅓ ich długości,
- krzewy o ozdobnych liściach lub pędach (bez koralowy odm. pierzasta pstra lub dereń biały odm. syberyjska) – przycina się zwykle mocno na wiosnę (szczególnie wtedy, kiedy chce się uzyskać efektownie wybarwione młode liście lub pędy
o barwnej korze).
Sposoby cięcia krzewów
- cięcie krzewów sadzonych lub przesadzanych – warunkuje dobre przyjęcie się rośliny; przycięcie korony po posadzeniu zmniejsza zapotrzebowanie roślin na wodę i przywraca zachwianą równowagę między częścią nadziemną i podziemną.
Polega na usunięciu wszystkich korzeni uszkodzonych mechanicznie, uschniętych lub zbyt długich oraz usunięciu pędów uszkodzonych, chorych lub słabych.
Na koniec należy ograniczyć rozmiar korony (wycięcie około 30 – 50% zdrowych pędów) – nie naruszając naturalnego pokroju krzewu.
- cięcie formujące koronę – prowadzone przez 2 – 3 lata po posadzeniu, zwykle intensywne i nie uwzględniające pory kwitnienia krzewu. Wykonuje się je w okresie spoczynku zimowego, a podczas tego cięcia usuwać należy jeden z dwóch pędów konkurujących o przewodnictwo.
- cięcie stymulujące kwitnienie – jako, że pąki kwiatowe zawiązują się przede wszystkim na pędach młodych, cięcie to oznacza wycinanie pędów starszych. Rozluźnia to koronę krzewu, umożliwia dobre naświetlenie młodych pędów – a to sprzyja regularnemu kwitnieniu.
- cięcie prześwietlające koronę – wykonywane co kilka lat na krzewach starszych, które są nadmiernie zagęszczone, pod koniec zimy lub na przedwiośniu (w przypadku krzewów kwitnących przed rozwojem liści – po kwitnieniu).
Aby rozluźnić koronę należy wyciąć ze środka krzewu, tuż przy podstawie, kilka najstarszych pędów zagęszczających koronę.
W przypadku krzewów bardzo zaniedbanych, z których trzeba byłoby jednorazowo usunąć dużą liczbę pędów, cięcie lepiej rozłożyć na 2 – 3 lata. Jeśli tego nie zrobimy, to:
- wyrastające silne pędy zastępcze mogą zagęścić krzew jeszcze bardziej, niż przed cięciem,
- drastyczne cięcie odsłania korę pędów położonych głębiej – naraża je na silną operację słoneczną (co może skutkować oparzeniami i zgorzelami).
- cięcie odmładzające (ogławianie) – jest zabiegiem drastycznym, który bywa stosowany, gdy roślina utraciła walory ozdobne, zestarzała się lub zdziczała.
Polega ono na silnym przycięciu całej korony lub kilku najstarszych pędów (położonych na obwodzie krzewu) na 30 – 50cm i odtworzeniu korony z nowych, wyrastających pędów – one także wymagają prześwietlania, by nie zagęściły nadmiernie korony.
Na skutek ogławiania krzewy przestają kwitnąć i owocować oraz tracą swój naturalny pokrój, a duże rany po ogławianiu trudno się gojąca powodować może infekcje grzybowe i bakteryjne.
- usuwanie odrostów korzeniowych – wyrastają one z pąków śpiących znajdujących się na korzeniach niektórych drzew i krzewów ozdobnych.
W przypadku krzewów uprawianych na własnych korzeniach odrosty można pozostawić – o ile nie psują pokroju roślin lub nie wpływają na jej nadmierne rozrastanie się na boki.
Natomiast w przypadku odrostów korzeniowych roślin okulizowanych lub szczepionych, wybijającymi z podkładki – takie odrosty należy bezwzględnie usuwać.
- cięcie sanitarne – wykonuje się je w okresie spoczynku (pod koniec zimy i na przedwiośniu). Chodzi tutaj o usuwanie wszelkich gałęzi porażonych przez choroby, przemarzniętych czy uszkodzonych mechanicznie.
Należy także usunąć jedną z dwu gałęzi, które się o siebie ocierają – najlepiej tę, której kora jest bardziej uszkodzona.
- Usuwać należy drobne gałęzie oraz te, które zasychają wewnątrz krzewu z powodu braku światła. Przycinać należy także silne pędy juwenilne (wilki), wyrastające ponad obrys korony.
Cięcie krzewów iglastych.
- nie wymagają specjalnego cięcia po sadzeniu i zachowują charakterystyczny pokrój przez wiele lat – o ile zapewni im się wystarczającą przestrzeń życiową,
- czasami usuwa się pędy suche oraz takie, które zakłócają naturalny kształt korony lub konkurując z przewodnikiem,
- sosny, świerki i jodły – przycięcie jednorazowe w roku, poprzez uszczykiwanie młodych przyrostów w połowie. Pobudza to pąki niżej położone i wpływa na zagęszczenie krzewów,
- choiny, cisy, jałowce, żywotniki i cyprysiki – można przycinać kilkakrotnie w ciągu roku, a często wystarczy cięcie przed ruszeniem wegetacji oraz na początku lata, natomiast nie należy już ciąć późnym latem,
- modrzewie, metasekwoje i cypryśniki – cięcie wiosną i wczesnym latem ograniczone tylko do przyrostów jednorocznych lub dwuletnich,
- rośliny iglaste źle znoszą cięcie odmładzające (poza cisami).
Cięcie krzewów liściastych wiecznie zielonych.
- nie wymagają systematycznego przycinania pędów (z wyjątkiem koron specjalnie formowanych),
- cięcie po posadzeniu przeprowadzane wiosną w pierwszym i drugim roku po posadzeniu – skrócenie pędów o połowę,
- wszelkie cięcia należy przeprowadzać po ustąpieniu zagrożenia wystąpienia przymrozków.
Formowanie żywopłotów iglastych.
- zwykle nie przycina się w pierwszym roku po posadzeniu – sadzi się młode rośliny (3 – 4 letnie) z uformowaną w szkółce koroną,
- po sadzeniu jesienią obfite podlanie, a pierwsze cięcie po kilku latach po sadzeniu,
- w następnych latach cięcie formujące wiosną przed ruszeniem wegetacji, a wyrównanie odrostów późnym latem – pod koniec lipca.
Formowanie żywopłotów liściastych.
- trwa kilka lat i wymaga corocznego, konsekwentnego przycinania pędów – aby krzewy były równomiernie gęste i rozgałęzione,
- pierwsze cięcie krzewów żywopłotowych sadzonych z gołym korzeniem możliwe po posadzeniu jesienią, ale lepiej wiosną – tuż przed ruszeniem wegetacji,
- zdecydowane cięcie pędów do ⅓ ich długości (nawet do około 10cm nad ziemią – w strefie pąków śpiących), żeby:
- zmusić krzewy do rozkrzewiania się,
- ułatwić przyjęcie się,
- w kolejnych latach podnoszenie wysokości żywopłotu o około 20cm z jednoczesnym przycinaniem boków (aby krzewy zagęszczały się od dołu),
- takie stopniowe i powolne podnoszenie wysokości żywopłotu powinno trwać tak długo, aż uzyskana zostanie pożądana jego wysokość,
- później przycinanie żywopłotu 2 – 3 razy w roku dla utrzymania ustalonego kształtu i wielkości:
- w pierwszej kolejności przycinanie ścian bocznych, a dopiero w drugiej kolejności – jego górnej części,
- niedopuszczenie do rozszerzania się żywopłotu w górnej części, bo powstanie zacienienie skutkujące ogałacaniem się od dołu
- główne cięcie na początku lata – po zakończeniu intensywnego wzrostu,
- cięcie korekcyjne (skracanie pędów wyrosłych po cięciu głównym) – w sierpniu, ale nie później,
- na bieżąco należy i można przeprowadzać cięcie sanitarne krzewów w żywopłocie oraz wycinanie pędów dziczejących, zbyt intensywnie rosnących,
- podczas cięcia bocznych ścian żywopłotu trzeba pamiętać, że pionowe boki mogą mieć tylko formy niskie i średnie – do 100cm wysokości; wyższe żywopłoty i szpalery na przekroju poprzecznym powinny mieć kształt trapezu (nachylenie ścian bocznych – około 10o)
- w przypadku żywopłotów starych (z zasychającymi pędami
i ogołacaniem od dołu) można wykonać zabieg odmładzania roślin:
- zabieg pod koniec zimy, przy bezmroźnej pogodzie,
- polega na silnym prześwietleniu krzewu – skróceniu bocznych gałązek do około 10cm długości pod warunkiem pozostawienia głównych pędów przewodnich (zachowana zostanie konstrukcja i charakter żywopłotu),
- odmłodzenie generalne – przycięcie całego żywopłotu na wysokość około 40cm, co ma uruchomić nisko położone pąki śpiące, a z nowych pędów odnawia się konstrukcję żywopłotu
Formowanie żywopłotów liściastych – wiecznie zielonych.
- zazwyczaj przycinane 2 razy w roku – wczesną wiosną oraz ponownie w czerwcu,
- cięcie przy pochmurnej pogodzie – aby promienie słoneczne nie poparzyły odsłoniętych liści,
- krzewy o dużych liściach (np. laurowiśnia wschodnia) powinny być starannie cięte sekatorem tak, aby nie uszkodzić blaszek liściowych (bo później nieestetycznie zasychają).
