Właściwy dobór kotła decyduje o osiągniętych efektach ekonomicznych, komforcie użytkowania, a także o jego wpływie na środowisko. Od tego, jaki kocioł wybierzemy i czy będzie on właściwie dobrany zależy:
* uzyskanie komfortu cieplnego
* koszt ogrzewania budynku
* rodzaj paliwa
* sposób i częstotliwość załadunku paliwa
* rodzaj instalacji centralnego ogrzewania
* komfort uzyskiwanie ciepłej wody użytkowej
* jego bezawaryjność
* wpływ procesu spalania na środowisko
* często także bezpieczeństwo użytkowników.
Aby kocioł był właściwie dobrany do potrzeb budynku, dobór trzeba oprzeć o charakterystykę energetyczną obiektu i nie może się ona odnosić jedynie do wielkości ogrzewanych kubatur. Przy doborze mocy kotła trzeba precyzyjnie określić zapotrzebowanie budynku na ciepło uwzględniając:
* rodzaj przegród zewnętrznych budynku,
* izolację termiczną obiektu,
* ilość użytkowników,
* przeznaczenie pomieszczeń,
* ilość i rodzaj przegród przezroczystych,
* usytuowanie budynku względem stron świata i jego przynależność do stref klimatycznych,
* ilości powietrza wentylacyjnego, jakie należy doprowadzić do pomieszczeń.
Jeśli dobierzemy kocioł o za małej mocy nie zapewni on nam komfortu cieplnego i swobody korzystania z ciepłej wody użytkowej. Ryzykowne i jest też dobranie za dużej mocy kotła. Po pierwsze przepłacimy już na starcie, a po drugie przewymiarowany kocioł pracuje z niższą niż optymalna temperaturą. Z tego powodu wewnątrz kotła szybciej osadzają się zanieczyszczenia.
A wraz ze wzrostem zanieczyszczenia wewnętrznych elementów wymiennika ciepła, spada sprawność kotła. Dzieje się tak, ponieważ warstwa sadzy znacznie ogranicza wymianę ciepła.
Dobór kotła i jego mocy nie jest więc zadaniem dla laika i najlepiej poradzić się w tym temacie specjalisty.
Czy stosowanie kotłów na paliwa stałe się opłaca?
Przy obecnych wzrostach cen nośników energii, ciepło uzyskiwane z węgla jest wciąż najtańsze. Koszt uzyskania jednego GJ energii z paliw węglowych jest około trzykrotnie tańszy niż 1GJ z gazu.
Eksploatacja kotła na paliwo stałe jest tania, pod warunkiem, że pali się w nim właściwym paliwem. Producenci określają, jakie paliwo jest podstawowe dla danego kotła. Stosowanie właśnie takiego paliwa zapewni nam pełne wykorzystanie jego mocy. Użycie tańszego zamiennika, może spowodować obniżenie sprawności urządzenia. W bilansie ogólnym nic nie zmieni się na lepsze. Mniej zapłacimy za paliwo kosztem spadku sprawności kotła. Żeby uzyskać oczekiwany efekt cieplny musimy i tak więcej tego paliwa spalić. A ryzykujemy awarie kotła, kłopoty w eksploatacji, skrócenie żywotności urządzenia.
Dostępne na rynku kotły na paliwa stałe są bardzo zróżnicowane. Są takie, do których trzeba dosypywać paliwo kilka razy na dobę i nie mają one regulacji intensywności spalania. Są też kotły z automatyką oraz podajnikiem paliwa i są prawie bezobsługowe. Niestety najczęściej jest tak, że im nowocześniejszy kocioł i im mniej paliwa zużywa, tym jest droższy.
Przed zakupem kocioł na paliwo stałe, musimy zastanowić się, na ile ważny jest dla nas komfort obsługi kotła. Jak często zdecydowani jesteśmy dokładać opał? Czy mamy możliwość dokładać paliwo codziennie, czy może wolimy raz na tydzień? Wybierając kocioł, warto sprawdzić, jaką pojemność ma jego komora zasypowa. Powinna być na tyle duża, żeby jednorazowy załadunek paliwa wystarczył przynajmniej na osiem godzin pracy. Ważna jest także możliwość sterowania jego pracą.
Wśród kotłów na paliwa stałe wyróżniamy kotły z dolnym i z górnym spalaniem.
Kotły z dolnym spalaniem i dolnym wyciągiem.
W tych kotłach podczas spalania żarzy się tylko dolna warstwa paliwa. W przypadku tych kotłów moc jest równomierna i daje się łatwo regulować, a sprawność jest większa niż kotłów z górnym spalaniem. Spaliny mają do pokonania dłuższa drogę, więc wymagany jest większy ciąg kominowy.
Do takich kotłów warto zastosować grzejniki o mniejszej pojemności wodnej, wyposażone w zawory z głowicami termostatycznymi. Kotły ze spalaniem dolnym mogą współpracować z termostatem pokojowym lub pogodowym. Niestety są droższe od tych ze spalaniem górnym.
Kotły ze spalaniem górnym i górnym wyciągiem.
Podczas spalania paliwa żarzy się całkowity wsad. Moc kotła zależy od stanu napełnienia. Krótkotrwale daje się osiągnąć wysokie moce, które jednak maleją po ponownym załadowaniu.
Wadą tych kotłów jest to, że nie mają w zasadzie skutecznej regulacji intensywności procesu spalania. Można zastosować np. miarkownik ciągu, który dostosowuje ilość powietrza dostarczanego do spalania do temperatury wody w kotle.
Im więcej jest powietrza, tym szybsze spalanie i w wyniku tego – intensywniejsze wydzielanie ciepła.
Aby umożliwić sterowanie ilością ciepła przekazywanego do pomieszczenia, trzeba zastosować grzejniki o małej pojemności oraz duży, dobrze izolowany zbiornik na gorącą wodę. Zasobnik ciepła magazynuje nadmierna energie cieplną i oddaje ja w chwili zapotrzebowania do obwodu grzewczego lub c.w.u.
Zapotrzebowanie na ciąg w przypadku tych jest mniejsze, ponieważ spaliny trafiają prosto do wyciągu.
Kotły ze spalaniem górnym i dolnym wyciągiem.
Przy dolnym wyciągu ulegają wydłużeniu drogi spalin, ale spaliny zostają lepiej wykorzystane, przez co wzrasta sprawność kotła. Wymagany jest ciąg większy niż przy kotłach z górnym wyciągiem.
Szczególnym rodzajem kotłów węglowych są kotły miałowe. Ich cechą charakterystyczna jest to, że mają kanały doprowadzające powietrze w głąb objętości paliwa. Bez tego miał nie mógłby się palić. A w danym momencie pali się tylko niewielka jego część. Zaletą tych kotłów jest to, że paliwo można uzupełniać w większych odstępach czasu (załadunek może wystarczyć nawet na ponad dobę).
Kotły do spalania peletów.
Są to głównie kotły retortowe. Są najbardziej zautomatyzowane spośród wszystkich kotłów na paliwo stałe. Najważniejszym elementem kotła retortowego jest podajnik paliwa oraz palnik retortowy (ruszt jest w nich zastąpiony specjalnym palnikiem – pierścieniową konstrukcją z rozmieszczonymi na obwodzie dyszami powietrznymi.) Powietrze potrzebne do spalania dostarcza wentylator, który tłoczy je przez system odpowiednich kanałów. Wydajność wentylatora w dużym stopniu decyduje o przebiegu procesu spalania. Powstały w procesie spalania popiół opada do popielnika i zastępowany przez nowe porcje paliwa.
Dużą zaletą tych urządzeń, ze względu na komfort obsługi jest to, że paliwo w zasobniku uzupełnia się rzadziej niż w przypadku wyżej opisanych kotłów. Załadunek jest nawet co kilka lub kilkanaście dni, zależnie od wielkości zasobnika. Regulacja procesu spalania następuje poprzez zmianę dopływu powietrza do dysz oraz ilości podawanego paliwa. Kotły retortowe mogą współpracować z automatyką pogodową.(KM)
