Mechanizmy obronne osobowości

Pojęcie mechanizmów obronnych zostało wprowadzone przez twórcę psychoanalizy Zygmunta Freuda.  Są to procesy, siły, które mają na celu ochronę świadomej części osobowości czyli ego. Ich sensem istnienia jest neutralizowanie silnych konfliktów wewnętrznych oraz emocji, które przeszkadzają w normalnym funkcjonowaniu. Mechanizmy obronne pobudzają do działania, stanowią pewnego rodzaju motywację. Wiążą się z wyuczonymi mechanizmami zachowania, które jednostka pod wpływem silnych emocji nawykowo powtarza. Procesy te działają poza świadomością, dlatego są w większości przypadków nierozpoznawalne w społeczeństwie, nieświadome. Pomagają w radzeniu sobie z takimi emocjami jak: lęk, poczucie zagrożenia, wstyd, poczucie winy. Życie bez mechanizmów obronnych nie jest możliwe, gdyż dzięki nim neutralizowane są silne przeżycia emocjonalne, także te o charakterze traumatycznym. Działają one na jednostkę w sytuacji zetknięcia się z dwiema odmiennymi siłami, tendecjami, które są wyrazem sprzeczności. Aby sobie z tym faktem poradzić, konieczna jest eliminacja jednej siły, bądź dwóch. Do tego celu służą mechanizmy obronne, które pomagają w radzeniu sobie z naciskami ze środowiska zewnętrznego. Najczęściej chcemy pozbyć się ze świadomości tych treści psychicznych, emocjonalnych, które
budzą zgorszenie, poczucie winy, wstyd, są bolesne i traumatyczne. Będą to więc treści agresywne, seksualne, lub osobiste wynikającego z trudnego dzieciństwa.

Większość mechanizmów obronnych rozwija się od niemowlęctwa. Mechanizmy obronne są tak naprawdę mechanizmami przystosowawczymi, pomagają w adaptacji do trudnych okoliczności życiowych. W sytuacji kiedy są nadmiernie wzmacniane oraz utrwalane, jednostka może przestać uczyć się nowych działań, sposobów rozwiązywania problemów. Jej działanie będzie usztywnione, pojawi się brak ekspresji, naturalności. Stosowanie zbyt wielu mechanizmów obronnych może prowadzić do zaburzeń osobowości i jeszcze większych trudności w sferze emocjonalnej. Często mechanizmy obronne stosowane są w połączeniu z innymi, jako zorganizowane sposoby radzenia sobie z konfliktami.

Rola mechanizmów obronnych osobowości polega przede wszystkim na:

- zmniejszanie napięcia i lęku, powodowanego przez nierozwiązane konflikty, traumy oraz frustracje
- stworzenie i podtrzymanie pozytywnego obrazu własnej osoby.
- podniesienie samooceny
- mają charakter adaptacyjny, pomagają w radzeniu sobie z konfliktami


Wady:

- nadmierna sztywność, problemy emocjonalne
- zaburzenia osobowości
- brak rozwiązań i pomysłów na działanie
- przywiązanie do wybranych sposobów funkcjonowania
- zmęczenie spowodowane ukrywaniem przeżyć emocjonalnych