Dochodzenie roszczeń

1. Uwagi ogólne
Poszkodowany w wypadku komunikacyjnym może wystąpić ze swoim roszczeniem przeciwko posiadaczowi pojazdu lub kierowcy, bądź też przeciwko zakładowi ubezpieczeń (tzw. actio directa). W ramach ubezpieczenia OC ubezpieczyciel wypłaca poszkodowanemu odszkodowanie w miejsce posiadacza pojazdu.

Zgodnie z ustawą z dnia 22.05.2003 r. o Ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku ruchem tego pojazdu szkody, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Przyznanie poszkodowanemu prawa bezpośredniego roszczenia przeciwko ubezpieczycielowi uzasadnione jest w pełni względami społeczno - gospodarczymi, a jednocześnie celowe jest też z punktu widzenia ekonomiki procesowej13. Zapewnia także poszkodowanemu stosunkowo szybkie i skuteczne naprawienie szkody - zakład
ubezpieczeń jest dłużnikiem zawsze wypłacalnym.

Zakład ubezpieczeń, po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego wypłaca odszkodowanie na podstawie uznania roszczenia, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu. W przypadku, gdy poszkodowany nie zgadza się z ustaleniami zakładu ubezpieczeń może wnieść odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez zakład lub skierować sprawę na drogę sądową (wnieść powództwo do sądu).

Zgodnie z art.14 pkt.5 Ustawy zakład ubezpieczeń ma obowiązek udostępnić poszkodowanemu lub uprawnionemu informacje i dokumenty, które miały wpływ na ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń i wysokość odszkodowania. Osoby te maja prawo wglądu w akta szkody i sporządzenia na własny koszt odpisów lub kserokopii dokumentów szkodowych.

W przypadku, gdy poszkodowany wystąpił z roszczeniem do posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym pamiętać należy, że zgodnie z art.21 ust.1 Ustawy, zaspokojenie lub uznanie przez osobę objętą ubezpieczeniem obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej roszczenia o naprawienie wyrządzonej przez nią szkody nie ma skutków prawnych względem zakładu ubezpieczeń, który nie wyraził na to uprzednio zgody.

Zgodnie z art.16 ust.3 Ustawy osoba, której odpowiedzialność jest objęta ubezpieczeniem obowiązkowym, a także osoba występująca z roszczeniem, powinny przedstawić zakładowi ubezpieczeń posiadane dowody dotyczące zdarzenia i szkody oraz ułatwić mu ustalenie okoliczności zdarzenia i rozmiaru szkód, jak również udzielić pomocy w dochodzeniu przez zakład ubezpieczeń roszczeń przeciwko sprawcy szkody. Dlatego też zgłaszając szkodę, należy do pisma roszczeniowego dołączyć notatkę z wypadku drogowego z policji, dokumentację
medyczną związaną z leczeniem, rachunki związane z kosztami leczenia, określić wysokość żądanego zadośćuczynienia. Często zakłady ubezpieczeń żądają, mimo dostarczenia pisma roszczeniowego, w którym są podane wszystkie potrzebne dane, wypełnienia druku zgłoszenia szkody.

Jeżeli przed zakładem ubezpieczeń reprezentuje poszkodowanego pełnomocnik, należy też dołączyć pełnomocnictwo. Mimo, że według k.c. pełnomocnictwo może być udzielone w dowolnej formie (wystarczy
zwykła forma pisemna), to zakłady ubezpieczeń nagminnie żądają pełnomocnictwa z podpisem poświadczonym notarialnie lub podpisanym w obecności swojego pracownika. Dlatego też, w celu szybszego uzyskania odszkodowania lepiej od razu wysłać właśnie takie pełnomocnictwo.

Aby otrzymać odszkodowanie od zakładu ubezpieczeń należy wskazać odpowiedzialnego za szkodę sprawcę (posiadacza, kierowcę pojazdu), nadto posiadacz pojazdu, którym wyrządzono szkodę musi być ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej (polisa OC) w jednym z zakładów ubezpieczeń. W przypadku, gdy sprawca wypadku nie zostanie zidentyfikowany lub nie zawarł umowy ubezpieczenia OC poszkodowany może otrzymać odszkodowanie z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. I tak w przypadku, gdy nie ustalono tożsamości posiadacza lub kierującego pojazdem i nie zidentyfikowano pojazdu, którym wyrządzono szkodę Fundusz odpowiada, ale tylko za szkodę na osobie.

Natomiast w przypadku, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu, którym wyrządzono szkodę nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych Fundusz odpowiada zarówno za szkodę na osobie, jak i na mieniu. Potwierdza to Sąd Apelacyjny w Łodzi w swoim wyroku,14 w którym stwierdza: Jeżeli zidentyfikowany został kierujący pojazdem sprawca szkody (złodziej) oraz ustalone zostały dane dotyczące pojazdu, to odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę w związku z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej (OC) ponosi właściwy zakład ubezpieczeń, któremu służą roszczenia zwrotne przeciwko złodziejowi. Jeżeli natomiast sprawca szkody nie mógł być zidentyfikowany, tj. nie można było ustalić tożsamości kierującego pojazdem (w tym również złodzieja) ani danych dotyczących pojazdu, osoba poszkodowana może dochodzić odszkodowania od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego i to tylko w zakresie
szkody na osobie.

W sytuacji wreszcie, gdy zidentyfikowany sprawca szkody nie posiadał ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z ubezpieczenia OC, to Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wypłaca osobie uprawnionej odszkodowanie za szkodę na osobie i mieniu. Nie dotyczy to jednak wypadku, w którym sprawca szkody był złodziejem pojazdu, wówczas bowiem - jak wyżej stwierdzono - odpowiedzialność za szkodę na mieniu i na osobie ponosi zakład ubezpieczeń w związku z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej, a nie Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.

Poszkodowany, który chce dochodzić roszczeń od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego zgłasza swoje roszczenia do dowolnego zakładu ubezpieczeń, który prowadzi obowiązkowe ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Zakład ubezpieczeń nie może odmówić przyjęcia zgłoszenia szkody. Zakład ubezpieczeń, po otrzymaniu zgłoszenia roszczenia przeprowadza postępowanie w zakresie ustalenia zasadności i wysokości dochodzonych roszczeń i niezwłocznie przesyła zebraną dokumentację do Funduszu, powiadamiając o tym osobę zgłaszającą roszczenie (art.108 ust.1 i 2 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych…).

13 A. Wąsiewicz, Ubezpieczenia samochodowe, Warszawa 1984, s. 232.
14 Orzeczenie Sądu Apel. w Łodzi z dn. 14.05.1996 r., I ACr 177/96, PG 1996, nr 9, s.39.
www.odszkodowania24.eu