Na możliwość zmiany nazwiska po uprawomocnieniu się orzeczenia orzekającego rozwód wskazuje art. 59 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
Wobec powyższego należy stwierdzić, iż:
- tylko w ciągu terminu trzymiesięcznego od chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego można powrócić do nazwiska panieńskiego,
- rozwiedziony małżonek musi sam złożyć oświadczenie woli przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub przed konsulem i nie może w tym celu ustanowić pełnomocnika, by ten złożył oświadczenie woli za niego, bowiem prawo nie dopuszcza w tym miejscu żadnych odstępstw,
- powrót do nazwiska zmienionego w tym trybie jest bezpłatny.
Gdyby doszło do przekroczenia powyższego terminu, można zmienić nazwisko nadane przy zawieraniu związku małżeńskiego w trybie ustawy o zmianie imion i nazwisk. Postępowanie to podlega opłacie administracyjnej za wniosek, a decyzja wydawana w przedmiocie zmiany nazwiska uzależniona jest od woli kierownika urzędu stanu cywilnego, który będzie oceniał przesłanki zasadności zmiany nazwiska.
Kolejną bardzo istotną sprawą jest to, iż były małżonek nie może byłej małżonce narzucić przymusu powrotu do nazwiska panieńskiego. Przytoczyć w tym miejscu należy tezę Postanowienia Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 2 lutego 1978 r. sygn. akt IV CZ 11/78: Były mąż nie może domagać się odebrania swojej byłej żonie prawa do nazwiska nabytego przez małżeństwo, jako że kodeks rodzinny i opiekuńczy takiej możliwości nie przewiduje.
Mając na uwadze powyższe, żeby zmienić małżonka rozwiedzionego w prosty, bezkosztowny i skuteczny sposób, należy dochować wymogów wskazanych w art. 59 k.r.o. Gdy tego nie zrobimy, pozostaje nam jedynie bardziej skomplikowany tryb administracyjny.
